Andvari

Volume

Andvari - 01.06.1959, Page 109

Andvari - 01.06.1959, Page 109
ANDVARI NOKKRAR MÁLVENJUR 107 Á sporvagni þeim, sem ekur suður úr borginni, er áletrunin: Dringhouses, en það er í Bishopthorpe (Bistrup), þar sem erkihiskupinn af Jórvík situr; þar bjuggu hinir dönsku „drengir", en það voru óðalsbændur, sem höfðu á sér hermanna- snið. Götunöfnin minna á ýmsar iðngreinar, og um það bil 20 nöfn hafa hina norrænu endingu gate — (gata) — í stað street. Á nútímaensku merkir gate hlið. Af iðnaðargötum má nefna Blossom Street, 1276 Plouswaingate, fn. plógsveinn; Coppergate, trésmiða- og rennismiða- gatan, fn. koppari; Ketmongergate, sem nú er horfin, samsvarar alveg hinni giimlu mynd nafnsins Köbmagergade í Kaupmannahöfn: Ködmangergade (sem cnn hefur varðveitzt í íslenzkum fram- burði). — Orðið ketmonger: slátrari, er cnn algengt í norðurenskri mállýzku; að lokum Skeldergate, af fn. skjaldari. Ef menn eru staddir á götum Jórvíkur og virða fyrir sér verzlunarskiltin, munu þeir fljótt koma auga á danskt eða norskt nafn. Ef við athugum þessi mannanöfn dálítið nánar, skiptast þau í tvo flokka: upprunalegu, gömlu fornöfnin, þar með talin viðurnefni, og hin, sem eru staðar- nöfn samkvæmt uppruna sínum. Flest fornöfnin eru nú orðin að ættar- nöfnum, og má nefna: Brand, Eric, Knott, Odd, Godfrey, Harold, Swain, Toke og Thirkell. Þar við bætast viður- nefni eins og Blake, Blitham (ef til vill nraðurinn frá Blyth), Meek og Seaife — sá bleiki, blíði, (auð)mjúki, skakki, — sem samsvara ekki beinlínis hefðbundn- nm hugmyndum manna um víkinga. Auk þcss nöfn eins og Somerled (Sumarliði sumarvíkingur) og Winterled; og enn fremur hin skemmtilega samsetning Kettlestring: drengur Ketils. Af staðanöfnum er mikil gnægð: ETolt, ^nge, Sykes (á dönsku sig, láglent og vott engjadrag), Holmes (þegar örnefn- um er breytt í mannanöfn, fá Jrau ósjaldan endinguna -s), Toft, Ling, ásamt menningarnöfnum eins og Garth, Scales eða Scholes af skála, Loft og Loftus, og enn fremur Kirk og Prest. Árið 1927 tókst ég á hendur sagn- fræðilega nafnatalningu og studdist aðal- lega við bæjarskrá Jórvíkur frá sama ári, sem hafði að geyma 22.400 householders (heimili) með alls 85.000 íbúum. Sú rannsókn leiddi í ljós, að telja verður um það bil 13,5% allra nafnanna norræn að uppruna, og er þá tekið tilhlýðilegt tillit til orða, sem geta verið bæði dönsk og ensk að stofni, eins og t. d. Smith. Til gamans má bæta því við, að mörg af frægustu nöfnum Englands eru nor- ræn að uppruna: Nelson (?), Macaulay (sonur Óleifs, þ. e. Olsen), Thackeray (vrá, á ensku wray: afskekktur staður, þar sem thack: þakstrá vaxa), Booth, Inge, Asquith (Askov), og ekki skulum við sleppa (Sherlock) Holmes. Við höldum burt frá Jórvík, höfuðstað Yorkshires, stærsta greifadæmis Englands, og höldum austur á bóginn til East Riding, á norrænu: þriðjung: þriðjungur, sem skiptist í 6 Wapentakes, en það orð hlaut fasta hefð í málinu, þegar það hafði verið tekið upp í hina miklu jarða- bók Vilhjálms bastarðs, Domesday (du: mzdei) Book frá 1086, þar sem allt England var gert skattskylt. Það útrýmdi gamla orðinu hundrað (hund = 100 hides á 120 ekrur), á dönsku herred, sem enn er notað í Suður-Englandi. Wapen- tdke er dregið af þeim norræna sið að slá sverðum á skildi, þegar eitthvað var samþykkt á þingi (ísl. vopnatak). Á mörgum stöðum í Yorkshire og víðar eru cða hafa verið þingstaðir, t. d. á evnni Mön, cn þar þarf enn í dag að þing- lýsa lögunum undir berum bimni á þing- hæðinni Tvnwall, til þess að þau öðlist
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.