Andvari - 01.06.1959, Síða 113

ANDVARI
NOKKRAR MÁLVENJUU
1J I
únabúa, en verður himinglaður, þegar
hann finnur, að hinn kannast bæði við
orðin hagorm og ling — lieatlier er ekki
notað hér.
Hér eru nokkur orðatiltæki, sem sýna
skyldleikann.
Cum thi ways, mah ba’an — hastu
casten up — gan thi ways yam — this
road ’ll be t’ gainest — it gars me greet
— ali’ll be back i’ t’ cracking of a lop
-— oor cliimley reeks sadly -— he’s nobbut
a poor sackless (-sageslös, saklaus, þ. e.
heimskur) fool.
1 heiðarbýlinu, þar sem ég dvaldist,
var stackyard og stee upp á lofti í the
latlre. Húsinu fylgdi kaleyard.
í veitingastofunni í Hackness Dale
Iieyrði ég af tilviljun, að uppþvottabali
úr sinki var kallaður a skep. I bernsku
veitingakonunnar söfnuðu menn hinu
þreskta korni í skeps, en að áliti veitinga-
mannsins er skep karfa til þess að tína
í kartöflur; vegfarandi, sem ekur barna-
vagni fram hjá, heldur því fram, að
skep hafi verið stór karfa, notuð undir
ólitaða ull, en hann þekkti það úr verk-
smiðjunni. f Pickering sagði gestgjafi
minn, að það væri efri hlutinn af flétt-
uðu býflugnabúi. Hvað segja fræði-
mennirnir? í bók M. Morris, Yorkshire
Folk-Talk, segir: skep, a basket, esp. a
garden basket with an arched handle
across it. It was formerly used as a
measure. This purely Danish word, so
commonly used in E.R. seems to be
hnown in Westmorland.
Moorman, prófessor í Leeds, málvís-
indamaður og þjóðminjasafnari, sem lézt
fyrir aldur fram, hefur safnað heilum
bálk frásagna á máli Yorkshirebúa, bæði
í bundnu og óbundnu máli. Um örlaga-
trú íbúa Norður-Englands, sem minnir
á józka örlagatrú, tilfærir hann eftirfar-
andi smásögu, sem nefnist: T’mun .so be.
I heimsstyrjöldinni fyrri var lítil stúlka
að því spurð, hvort ekki væri erfitt fyrir
hana að bera lötu, fulla af mjólk, að
spítala í grenndinni. Hún svaraði aðeins:
T’ mun so be — it must be.
Innst í afskekkutm dal hitti ég fyrir
86 ára gamlan öldung með úfið svar-
grátt skegg, næstum blindan. Hann segir
frá vætti, sem á heima í hinum undar-
lega keilulaga hól í mynni Ferndals.
Hann varð valdur að reimleikum hjá
bóndanum, sem hann hafði verið vinnu-
maður hjá í lifanda lífi og gerði honum
allt til miska. Loks fór bóndanum ekki
að lítast á blikuna, og hann ákvað að
flytjast búferlum. Arla morguns, þegar
hann er að fara með búslóðina, mætir
hann bæjarmanni. „Komdu sæll, granni,
ég sé, að þú ert að flytja þig“. „Yes, we’
re flntting", heyrðist kallað holum rórni
innan úr strokknum, en bóndinn sneri
aftur við svo búið. Þetta er sagan um
bæjarvættina, staðfærð í Farndale í
Yorkshire.
Yide, yuletide, yule-cake, yule-candle,
yule-clog eru allt gamlar menjar um nor-
ræn jól; first foot á nýjársdag er notað
um þann, sem stígur yfir þröskuldinn
fyrstur allra á nýja árinu — sé hann
svarthærður og dökkeygður, er það ills
viti, en veit á gott, ef hann er ljóshærður
og bláeygur.
Að lokum arval, á dönsku arveöl,
erfi(sdrykkja). Bóndinn er dáinn, líkið
liggur á börum í frernri stofunni. Nótt-
ina fyrir jarðarförina vaka ættingjar og
vandamenn; tbe wake, eins og menn
kannast við frá Olsvöku, Olsok í Noregi,
hátíðinni 29. júlí til heiðurs Ólafi helga.
Kollan er látin ganga, og hvcr sagan
rekur aðra. Eftir jarðarförina næsta
dag hefst erfisdrykkjan og síðan ein-
kennilegur siður — ekkjan safnar smá-
kökubitum á disk og fer með þá út að
býflugnabúunum, sem vafin eru sorgar-
blæjum. Því er trúað statt og stöðugt, að