Andvari - 01.01.1982, Page 47

JÓN HNEFILL AÐALSTEINSSON:
Þjóðfræði og þakkarskuid
i
Þjóðfræði hefur í auknum mæli rutt sér til rúms hér á landi að undan-
förnu. Má þar fyrst nefna söfnunarstarf það sem unnið hefur verið síðustu
áratugina á vegum Þjóðminjasafns og Stofnunar Árna Magnússonar, en á hvorri
þessara stofnana hefur sérfræðingur á nefndum vettvangi starfað um rúmlega
tuttugu ára bil. Þá hefur einnig á síðustu árum verið hafin kennsla í þjóðfræði
við Háskóla Islands. Þar er nú haldið uppi kennslu í greininni er svarar ríflega
til þess magns, sem krafizt er til prófs í aukagrein við Háskóla íslands. Þetta
nám er þó enn sem komið er dreift um deildir háskólans og skorir. Það hefur
hvorki verið mótað sem heild né unnið að því með skipulögðum hætti að
marka því bás innan háskólans. Þá hefur á þessu ári verið hafið nám í þjóð-
fræði við framhaldsskóla, sem væntanlega verður vísir að frekara námi á þeim
vettvangi. Hefur ýmsum skólamönnum þótt sem framhaldsskólanemendur
væru um of slitnir úr tengslum við rætur þess menningarlífs sem þeir eru
sprottnir úr.
Það háir mjög hinu nýbyrjaða námi í þjóðfræði í Háskóla Islands, hve
þjóðfræðirannsóknir á íslandi eru skammt á veg komnar. Við Þjóðminjasafn
og Stofnun Árna Magnússonar hefur megináherzla verið lögð á söfnunarstarf
til þessa, eins og eðlilegt er, en með auknu starfsliði má trúlega vænta frekari
úrvinnslu er fram líða stundir. Enn sem komið er, er því sáralítið við að styðj-
ast af hentugu lesefni í þjóðfræði á íslenzku eða um íslenzk efni. Þau grund-
vallarrit sem að mestu leyti hefur þurft að styðjast við, eru því byggð á er-
lendum rannsóknum og skírskota til erlendra staðhátta. Er þetta einkar baga-
legt í grein eins og þjóðfræði, sem eðli sínu samkvæmt hlýtur að þurfa að skír-
skota til þeirrar hefðar og þess menningarumhverfis sem kennsla fer fram í og
taka dæmi úr nálægum veruleika.
Þróunin hefur einnig verið sú hvarvetna þar sem þjóðfræði hefur hafizt
til vegs sem vísindagrein, að þar hafa brautryðjendur í hópi fræðimanna byggt
á þeim arfi sem fyrir var í þeirra eigin landi. Þeir menn sem fengizt hafa hér
á landi á vísindalegan hátt við þessa fræðigrein á liðnum áratugum, hafa einnig
haft þessa meginstefnu að leiðarljósi. En þeir hafa því miður verið fáir og
enginn þeirra hafði það að aðalstarfi.3