Andvari - 01.01.1990, Page 131

ANDVARI
A SLÓÐUM LISTASKÁLDSINS
129
fundi 25. febrúar 1843. Þar vildi Konráð láta taka tillit til vilja höfunda varð-
andi breytingar, og Jónas Hallgrímsson vildi ekki láta gera aðrar breytingar
en þær sem „höfundur hefir gjört eður samþykkt“. (Sjá Eimreiðin XXXII,
275).
Það er alkunna að skáldum er mjög umhugað um að rétt sé farið með
skáldskap sinn, jafnvel þótt hann sé þess eðlis að hann ætti helst að liggja í
þagnargildi. Jónas Hallgrímsson hefir örugglega ekki verið þar nein undan-
tekning. Einu skjalfestu heimildina um breytingartillögur Brynjólfs og Kon-
ráðs á kvæði Jónasar er að finna í bréfi frá Brynjólfi til hans 10. apríl 1844 þar
sem sonnettan Ég bið að heilsa er til umræðu, og það er enginn skipunartónn
í orðum Brynjólfs þegar hann segir: „En mætti ekki hafa „og“ fyrir „þau“...
Konráði þykir „engillinn vera of kýmilegur, en orðið „söngvari“ líkar okkur
ekki ...“ (Sjá Brynjólfur Pétursson: Bréf, 49). Rétt er að geta þess að Jónas
tók flestar breytingartillögurnar til greina þegar kvæðið var prentað í Fjölni.
Samt var ekkert hreyft við höfuðbúnaði engilsins og það sama gilti í útgáf-
unni1847.
Kvæðahandrit Jónasar voru í vörslu Brynjólfs og Konráðs eftir andlát
hans. Þeir fengu Benedikt Gröndal til að skrifa þau upp til prentunar eftir
áramótin 1846-47 og ljóðmælin komu út um vorið og virðast hafa siglt hrað-
byri gegnum prentsmiðjuna. Prentsmiðjuhandritið er glatað og Gröndal
getur prentvinnunnar að engu, en bæði Brynjólfur og Konráð voru vant við
látnir um þetta leyti sem ljóðmælin voru í vinnslu svo að ólíklegt er að þeir
hafi haft mikinn tíma aflögu til að liggja yfir breytingum sem þeir vildu gera
án þess að hafa vísbendingar frá höfundi hendi nær. Að vísu má ekki gleyma
að í fornritaútgáfum sínum valdi Konráð jafnan þann texta sem honum þótti
bestur og hvarf þá frá einu handriti til annars til að fylgja fram þeirri stefnu,
en hann bjó ekki nýjan texta til. Um meðferð textans í þessari útgáfu má því
Segja að fræðilega séð sé hann meira „ortodoks“ en í fyrri útgáfum, en hins
vegar sé sá galli á að vegna breytinganna sakni lesandinn vinar í stað endrum
°g eins. Efst á Arnarvatnshæðum er enginn fákur lengur, heldur einungis
klár. Ég get ekki að því gert að mér finnst breytingin spilla myndinni sem
skáldið dró upp í kvæðinu. Þá er á það að líta að til eru tvö handrit að kvæð-
inu og á öðru þeirra er ekki að finna þessa breytingu - klári í stað fáki, en í
utgáfunni er einungis birt mynd af því handriti þar sem blýantslagfæringin
er- (Sjá handritsmynd milli bls. 256 og 57 í Ritverk I).
Ur því að eg er á annað borð farinn að ræða um kvæðatexta, dettur mér í
hug síðara erindi kvæðisins: „Ég veit það eitt að enginn átti“ og „alaugun“ í
annarri ljóðlínu síðara erindisins sem mörgum hefir orðið starsýnt á. Af
þessum merkilegu augum er það helst að segja að þau koma hvergi fyrir í
islensku máli nema þarna, samkvæmt seðlasafni orðabókar háskólans. Helgi
Hálfdanarson ógnaði tilvist þeirra í íslensku máli með grein í Morgunblaðinu