Andvari - 01.01.2000, Qupperneq 8

6
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
Minn mikli draumur er sá, að geta leitt þessa þjóð fram fyrir drotninguna, veröldina,
og geta sagt: Líttu á hana, drotning mín! Hún er ung eins og tvítug kona. Hún er
glæsileg, eins og sólskin á sumarmorgni. Hún er ný, eins og stundin, sem er að líða.
Hún stendur hér og krefst þess að verða tekin til greina. Og hvernig hefir henni
auðnast að verða svona, drotning mín? hugsa ég mér að segja.
Hún hefir klætt líkama sinn og sál úr fornaldar-flíkunum. Hún hefir losað sig við
alt draslið, alt fornaldarskranið, sem hlaðist hefir utan um hana og byrgt fyrir henni
útsýnið og ætlað að kæfa hana. Hún á engan Egil Skallagrímsson lengur, og engan
Kjartan, og enga Guðrúnu Ósvífursdóttur, og enga Njálu, og engan Þorgeir Ljósvetn-
ingagoða, og engan Gissur jarl, og engan Gamla sáttmála, og engan holdsveikan
Hallgrím Pétursson, og engan Jónas Hallgrímsson, og enga dreymandi, rýngjarna,
yrkjandi ónytjunga, og engan Þingvöll, og engar erfikenningar, og engar endurminn-
ingar, og enga sögu. Hún hefir þurkað sína sögu upp, eins og menn þurka upp vatns-
sopa, sem skvett hefir verið á gólfið.
Grímur flytur þannig fagnaðarboðskap um lausn undan byrði sögunnar,
enda sé öll saga íslensku þjóðarinnar um ósigur. Þjóðin eigi umfram allt
ekki að stinga höfðinu ofan í dimman kjallara þegar raflýstar stofur bíði á
fyrsta lofti:
Á þeirri stund, sem henni fór loksins að skiljast það, að hún ætti að leggja allan sinn
mátt og alla sína sál í það að verða auðug þjóð, lét hún alt draslið í poka og sökti því
niður í ginnungagap gleymskunnar, langt, langt fyrir utan alla landhelgi. Og nú þarf
hún ekki á annað að horfa en rennsléttar, fagurgrænar grundir nútíðarinnar og skín-
andi blá háfjöll framtíðarinnar. (Einar H. Kvaran: Ritsafn III, 1944, bls. 224-25)
Ekki verður annað sagt en Einar H. Kvaran sýni Grími, talsmanni hins
nýja tíma framfaranna, fulla virðingu, enda er hann verðugur andstæðingur
Þorgeirs, sem fer með sigur af hólmi í átökum þeirra. En að leikslokum
heitir Grímur því að halda áfram baráttunni fyrir því að leiða þjóðina inn í
nýja tímann og frelsa hana úr áþján sögunnar.
Nýtt dæmi um það hvernig menn reyna að afneita sögunni eða að
minnsta kosti breiða yfir hana til að hagræða fyrir sér í samtímanum er sú
menntastofnun sem áður hét Samvinnuskólinn, síðan Samvinnuháskólinn.
Hann á að baki merka sögu í rúm áttatíu ár, var stofnaður og lengi starf-
ræktur af einni áhrifamestu félagsmálahreyfingu aldarinnar. Nú er stjórn
hans í höndum ýmissa fyrirtækja. Samvinnuháskólinn varpar nafni sínu fyr-
ir borð, enda var það farið að „hefta“ hann að sögn forráðamanna, en þeir
segjast líta á nemendur sína sem „viðskiptavini“. Þannig er menntahug-
sjónin á Bifröst um aldamót. Samkvæmt henni þvær skólinn af sér uppruna
sinn sem félagsmálaskóli, heitir eftirleiðis Viðskiptaháskóli og á þannig
væntanlega „óheftan“ leik á markaðstorginu.
X