Andvari - 01.01.2000, Page 79

andvari
KIRKJAN í KENG
77
unnar. Merkasta breytingin sem orðið hefur á réttarstöðu kirkjunnar und-
anfarna áratugi eru lögin um stöðu, stjórn og starfshœtti þjóðkirkjunnar
sem tóku gildi 1. janúar 1998. Mikilvægast í þeim lögum, sem eru ramma-
lög, er hin nýja staða kirkjuþings. Kirkjuþing fær nú „æðsta vald í málefn-
um þjóðkirkjunnar“ og jafnframt fær það löggjafarvald í málefnum kirkj-
unnar. I þessu má greina lýðræðislega þróun í stjórnsýslu kirkjunnar sem
var löngu orðin tímabær. En jafnframt missir biskupsembættið þá miðlægu
stöðu sem það hefur haft um langan aldur í íslensku kirkjunni. Sú breyting
hefði átt að gerast miklu fyrr. Tilfærsla ákveðinna málaflokka frá ríkisvald-
inu til kirkjunnar hefur aukið sjálfstæði hennar og um leið frelsi hennar og
úbyrgð. Enn er þó ekki séð fyrir hvernig úr hinum nýju spilum spilast, það
er undir ýmsu komið, einkum kirkjuþingi sjálfu en jafnframt undir biskupi
°g viðhorfum hans til þeirra lýðræðislegu viðhorfa sem einkenna nefnd lög.
Hvað Háskólann varðar nutu stúdentar vissulega ekki aðeins kennslu í
íhaldssamri trúfræði, á síðari hluta aldarinnar voru þar við kennslu prófess-
°rar sem aðhylltust ýmsar stefnur og strauma, þar voru guðfræðingar hinn-
ar hefðbundnu frjálslyndu guðfræði og þar voru fulltrúar tilvistarstefnunn-
ar. Hitt vegur þyngra í þeirri umræðu, sem hér er sett á oddinn, að hin leið-
andi kirkjuguðfræði á sér rætur í þeirri íhaldssömu trúfræðikennslu sem
stunduð hefur verið við Háskólann um áratuga skeið.
Hvað sem um frjálslyndu guðfræðina má segja er það bagalegt fyrir
kirkjuna að hún náði ekki að endurnýja sig og veita hinni íhaldssömu guð-
fræði nægjanlegt aðhald. Ein ástæðan fyrir því að hún náði ekki að endur-
nÝja sig er væntanlega sú að tengsl frjálslyndu guðfræðinganna við spírit-
ismann voru of náin, og auk þess má spyrja hvort þeir hafi átt fulltrúa inn-
an guðfræðideildarinnar þar sem afgerandi mótun presta fer fram.
í eigin heimi
Hinum langa og íhaldssama kafla í sögu íslensku þjóðkirkjunnar er ekki
lokið. Hann hefur að margra mati haft í för með sér atgervisflótta frá kirkj-
unni og gert hana að áhrifalítilli stofnun með takmarkað aðdráttarafl fyrir
ungt fólk skapandi í hugsun, þar sem fátækleg umræða um trú og lífsgildi
hefur farið fram og skilað litlum sýnilegum árangri í almennri þjóðfélags-
umræðu. Kirkjan fær engu breytt um þær þjóðlífsbreytingar sem hafa haft
uhrif á stöðu hennar. En þær hafa skilið kirkjuna eftir ráðlitla í tómarúmi
sem hún hefur ekki náð að átta sig á til fulls ennþá.
Kirkjan er meira en stofnun, hún er í eðli sínu samfélag fólks um trú á
Jesúm Krist. Hlutverk hennar er að flytja boðskap hans og boðskapinn um