Andvari

Årgang

Andvari - 01.01.2000, Side 151

Andvari - 01.01.2000, Side 151
ANDVARI SKÁLDSKAPUR OG SAGA 149 síður umfang kveðskapar hans eða einhver afgerandi stórvirki. Pað sem skipti sköpum væru tengsl hans við þjóð sína: «Jónas Hallgrímsson er krist- allur íslenskrar vitundar. í honum brotna geislar eðlis vors. Þegar ég kemst þannig að orði að hann sé hið besta skáld vort, þá á ég við að hann sé hið íslenskasta skáld vort.»5 Ólíklegt má telja að Grímur Thomsen hefði tekið undir þessa röksemdafærslu Halldórs, þótt hann reisti fegurðardóma sína reyndar á sama þjóðlega grundvelli og hann. Þetta dæmi sýnir að viðtökusaga íslenskra bókmennta getur skýrt eitt og annað sem tengist almennum skilningi bæði á einstökum skáldverkum og höfundum 19. aldar. Þetta á einnig við um skilning manna á Grími Thom- sen, en í umfjöllun sinni um tengsl hans við skandinavismann segir Sveinn Yngvi Egilsson: «Líklega gera flestir nútímalesendur Gríms sér grein fyrir því að hann er ’þjóðlegur’ á sinn hátt, en átta sig e. t. v. ekki á því að sá ’þjóðlegi’ þáttur nær út fyrir ísland.» Fólk hafi með öðrum orðum ekki gert sér grein fyrir því að Grímur var þjóðlegt skáld «í norrœnum skilningi fremur en íslenskum» (128). Sveinn Yngvi leitast við að skýra þetta með því að benda á að «farið [sé] að fenna í þau spor sem skandinavisminn skildi eftir sig í menningarumræðu á Norðurlöndum» (128). Hér væri þó ekki síður vert að huga að þjóðernislegri túlkun íslenskra bókmennta- manna á kvæðum Gríms, sérstaklega skrifum Sigurðar Nordals, sem þar að auki tortryggði allt sem var af erlendum toga og reyndi því að halda ís- lensku og útlendu fullkomlega aðskildu. Sú fullyrðing Sigurðar að Grímur hafi «skírst» svo mjög af langri dvöl sinni með erlendum þjóðum «að ein- ungis ósviknasti málmur íslenzkrar tungu og þjóðareðlis sé eftir»,6 hefur í raun og veru aldrei gefið færi á «norrœnum skilningi» á skáldskap hans eða hvatt menn til að huga að tengslum Gríms við skandinavismann sem hann í mörg ár studdi af heilum hug án þess þó að afneita þjóðerni sínu. Þó að höfundar fræðiritanna fjögurra takmarki sjónarhorn sitt að nokkru leyti, bregða þeir víða nýrri og óvæntri birtu yfir það tímabil sem þeir fjalla um, bæði með því að vísa til áður ónotaðra heimilda og með nýjum túlkun- um. I þessu efni fer samt hver sína leið, og því er eðlilegt að ræða aðeins um aðferðir höfundanna við að nálgast umfjöllunarefnið. í formála að riti sínu gerir Aðalgeir Kristjánsson eftirfarandi grein fyrir viðhorfi sínu til staðreynda og tilgátna: Hér hefir lítið verið gert af því að setja fram tilgátur þegar staðreyndir þrýtur, enda er hollt að minnast orða Ciceros sem sagði að staðlausar hugsmíðir muni eyðast í straumi tímans, en dómar náttúrunnar hljóta staðfestingu. (7) Þessi orð þýða alls ekki að ritið sé gjörsneytt öllum tilgátum, en röksemdir Vega afar þungt í umfjölluninni. Sú kenning er t. d. vel undirbyggð «að sam- hengi hafi verið á milli lélegrar heilsu skólasveina á Bessastöðum og hárrar
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.