Andvari - 01.01.2005, Page 18

16
TRYGGVI GÍSLASON
ANDVARI
Þórarinn Bjömsson heyrði til þeirri kynslóð, sem ólst upp í sveit og fluttist í
bæ. Það einkennir ýmsa menntamenn þessarar kynslóðar, sem ég hefi þekkt, að
þeir eru haldnir eins konar samviskubiti. Þeim finnst þeir hafa svikið sveitina
sína, þeir hafi tekið þátt í og stuðlað að „flóttanum úr sveitunum“. Þórarinn var
einn þessara manna. Hann hafði oft orð á þessu samviskubiti sínu við mig.8
✓
I eftirminnilegri og áhrifamikilli ræðu á Sal 19. desember 1955, á
fimmtugsafmæli sínu, sagði Þórarinn Bjömsson, „að hann gæti aðeins
hugsað sér eitt starf annað en að kenna. Það var að vera bóndi og yrkja
jörðina“.9 I sömu ræðu sagði Þórarinn að tveimur manneskjum ætti
hann mest að þakka, móður sinni og Sigurði skólameistara, enda réð
Sigurður skólameistari miklu um menntun Þórarins Björnssonar, ævi
hans og störf. En ef sögnin um námsferil Þórarins er rétt, sem freist-
andi er að ætla, hefur hann átt þeim Sigurði skólameistara og móður
sinni mikið upp að inna.
Haustið 1924 ákvað Sigurður skólameistari að farið yrði að kenna
til stúdentsprófs við Gagnfræðaskólann á Akureyri.10 Var þetta liður í
baráttu hans fyrir stofnun menntaskóla á Akureyri. Arið áður hafði á
alþingi verið fellt frumvarp um menntaskóla Norður- og Austurlands
á Akureyri, en flutningsmaður þess var framsóknarþingmaðurinn Þor-
steinn M. Jónsson [1885-1976], síðar skólastjóri Gagnfræðaskóla
Akureyrar,11 enda hafði stofnun menntaskóla á Akureyri lengi mætt
harðri andstöðu Reykjavíkurvaldsins. Jónas Jónsson frá Hriflu [1885-
1968] hafði um árabil lagt sitt af mörkun til stofnunar menntaskóla á
Akureyri, bæði með ræðum sínum og blaðaskrifum, og þegar Sigurður
Guðmundsson magister réðst að skólanum 1921, að undirlagi Jónasar,
gerði hinn nýi skólameistari stofnun menntaskóla að sérstöku baráttu-
máli sínu.
Sigurður Guðmundsson segir tildrög þess að farið var að kenna til
stúdentsprófs við Gagnfræðaskólann á Akureyri að skólaárið 1923-
1924 hafi í 3. bekk skólans verið „eigi allfáir álitlegir námsmenn, sem
hugur ljek á að halda áfram að gagnfræðaprófi loknu, en skorti fje til
suðurfarar. Var eigi annað sýnna en hætta yrði þeir námi, að minnsta
kosti þá í bili. Var okkur kennurum og eftirsjá að sumum þessarra nem-
enda úr skólanum, sökum mannkosta þeirra, háttprýði og hollra áhrifa
á skólabrag og skólavist“.12
Einn í þessum hópi álitlegra námsmanna, sem skólameistara og
kennurum var eftirsjá í, var Þórarinn Bjömsson. Eftir þriggja vetra
undirbúningsnám í menntadeild Akureyrarskóla gekkst hann undir