Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.2005, Blaðsíða 128

Andvari - 01.01.2005, Blaðsíða 128
126 ÖRN ÓLAFSSON ANDVARI þau verða helmingur litarorða í stað þriðjungs. Svavar rekur m.a. (bls. 38 og 40) að algengasta litarorð Steins sé hvítur, í fjórðungi dæma, en næst gangi blár, fimmtungur dæma. Aðeins þriðjungur dæma blás er ósamsett, en meira en helmingur dæma um hvítt. Ennfremur segir Svavar (bls. 44-5): það eru einkum 4 litir sem hafa fleiri samsett dæmi en ósamsett, þ.e. blár, gulur, bleikur og brúnn. Þeir síðastnefndu 2 eru þó í sérflokki, þar sem dæmin eru svo fá. [...] Mestur munur er á svörtum, þar sem samsettu dæmin eru fjórðungur á við hin ósamsettu. Þá er næst rauður, 18:7, en síðast grænn, 11:5, og hvítur 28:16. Þetta staðfesti könnun mín13. Raunar eru flestir litir tengdir einhverjum ákvörðunarliðum. Ahrif þess eru jafnan myndræn skerpa. Því hefur verið haldið fram (af Silju Aðalsteinsdóttur, bls. 37), að hvítt sé neikvæður litur í Tímanum og vatninu. Mér telst þó aðeins fjórðungur dæm- anna benda eindregið til þess, hvítt er í 4 dæmum tengt við harm, sorg og dauða. Svavar telur fleiri dæmi (bls. 39 t.v.), og virðist mér það alveg tilhæfu- laust, svo sem rakið var um greinar Peters Carleton og Silju Aðalsteinsdóttur í bók minni 1992 (bls. 85-7). En í Lokaljóðum Steins eru engin slík dæmi um hvítt, það er hinsvegar litur draums og fallegs hests. Sama hlutleysi gildir um blátt. Þetta er myndræn litanotkun en ekki óeðlileg, eins er um margrænt djúpið. Jafnvel þegar um hreinan lit er að ræða í öðrum tilvikum, er hann svo óvenjulegur, að það leiðir til hins sama; myndrænnar skerpu; rauður sjór og grænn sandur í Tímanum og vatninu. Venjulegri litanotkun getur einnig verið myndræn, þegar liturinn er tekinn fram; sólin á gulum skóm, og talað um gult raf og rautt ljós. Ennfremur má nefna að mismunandi litir eru gjaman settir saman til að skapa andstæður; í Tímanum og vatninu: „Dimm- blár skuggi/ á hvítum vegg“, „dimmblátt auga [..] hvít hönd“, „gljásvart myrkrið flaug gullnum vængjum“, „hið rauðgula hnoða“, dumbrauðir fiskar, úr moldbrúnum höndum, ljósgult höfuð, dökkbrýnd gleði, á gráhvítum veg- inum. I Lokaljóðum Steins er eins farið að; „Lát [...] hvítan vegg verða að húmbláum skugga“, „blásvartir fiskar í glæru vatni“, „Grár fugl í gulrauðu þangi“, glórauðan blómvönd, ryðbrúnan sand, gulhvíta stjörnu, „úr eldgulu rökkri, „gulir hringir á gráum fleti, grænt strik“, „Rautt gler, gult blóm“. Að öllu samanlögðu virðist litanotkun mjög áþekk í Tímanum og vatninu og Lokaljóðum Steins, fyrir utan hvíta litinn að hluta, sem fyrr segir. Litanotkun í mannen utan vág er gerólík þessu. Þar er í fyrsta lagi mjög lítið um liti (ein 30 dæmi, þ.e. 0,5% orðafjöldans, en í hér umræddum ljóðum Steins er tíðnin tífalt meiri (4.5%-5.5%, hið síðamefnda í Tímanum og vatn- inu). Litir mannen utan vág eru nær alltaf hreinir, og mest ber á gráum lit. Það er litur steins, auga náttúrunnar, hárs (Medúsu), angistar, loks er silfrað (xxxix) og krómað (xxxv). Næst gengur svart (5 dæmi), einnig mest nei- kvætt: tár, dægur, segull haturs, geimur, riddari. Rautt er haft um blóð (2),
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.