Andvari - 01.01.1941, Page 72

68
Björn GuSfinnsson
ANDVAllI
leit sína eigin þjóð og gaf ntlenzkum allan heiðurinn. Hann
hélt lika, að allir siðir og hjargræðisvegir gætu strax inn-
íeiðzt á íslandi. Hann var mjög dönskuskotinn í tali sínu og
þóttist mikið af því, en sveitamenn áttu bágt með að skilja
hann.*'1)
Baldvin gerir Önund að fulltrúa málspillingar þeirrar, er
hér ríkti á öndverðri 19. öld,2) en hlutverk þeirra Ármanns,
Sighvats og Þjóðólfs verður meðal annars að gagnrýna mál
lians og kenna honum óbjagaða íslenzku. Málhreinsun þessi
hefur því almennt gildi.
Mál Önundar er að jafnaði heldur óburðugt, og ekki er of-
sögum sagt, að það sé dönskuskotið. Eftirfarandi kafli sýnir
það ljóslega:
„Hvað fyrir nokkuð? Hvað inun hann birla sér inn, þessi
bóndason? Hann segir, að íslendunum hafi farið aftur. Nei,
þið behövið, mín sel, ekki að fortelja mér það. Ég lield þaö
sé svo sem auðvitað, að þeir hafi blifið Skrælingjar, allt af
sömu stömmunni, djöfullinn gale í mig, eins og Skrælingjarnir
í Grænlandi, og hafa formóðentliga drifið hingað á þeim grön-
lanzka drífís, en nú eru þeir blifnir mikið póleraðir, síðan fn-
handelen kom, og ég hopa, að þeir muni blífa við, ef þeir nu
ekki forandrast af þessum gömlu lyga historíum og snakki“.3)
Sumir samtíðarmanna Baldvins, þeir er syðra bjuggu, töldu
mál Önundar ýkt og afskræmt og sýna ranga mynd af máh
Reykvíkinga og Nesjamanna, en í því sambandi er vert að gefa
gaum orðum Bjarna Thorarensens í hréfi til Bjarna Thoi'-
steinssonar: „... ekki er Önundur Carricatur, heldur gott
Portræt med noget skarpe Omrids.“ Bjarni „hafði þá dvalið i
nærri 20 ár í Reykjavík og á Gufunesi og mátti því þekkja.
livernig málið var þar syðra“, segir Bogi Th. Melsteð.4)
1) Sýnishorn 2. bls.
2) Fyrirmynd Önundar mun vera Narfi í samnefndu leikriti Sigurö-
ar Péturssonar, svo sem Vilhjálmur Þ. Gislason hefur bent á í riti s1IlU
Islenzkri endurreisn, 297. bls. ol áfr.
3) Ármann II., 89. bls.
4) Tímarit bókmenntafél. 25. árg., 168. bls