Menntamál - 01.06.1950, Síða 40

102
MENNTAMÁL
er á, hvor aðferðin höfð er, ef árvekni kennara er nógu
mikil. En þetta veltur mjög á árvekni kennarans og því
er hin aðferðin talin miklu öruggari. — Þegar barnið
hefur lært nöfn, hljóð og (eða) form bókstafanna a. m. k.
hinna algengustu, er farið að glíma við samstöfurnar,
mynda einkvæð orð og atkvæði, sem síðan eru endurtekin.
Eftir skamma stund þekkir barnið þessi orð og atkvæði
fljótt og örugglega, svo ekki tekur lengri tíma að þekkja
orðið nú en stafina áður. Barninu verður að lærast að
tengja saman mynd orðs og hljóðs; því er réttast og auð-
veldast að taka fyrst þau orð og samstöfur, sem hljóð-
réttust eru. Þessi aðferð reynir auk þess talsvert á minni
barnsins, og ber því að forðast löngu orðin. Þetta veldur
barninu allt miklum erfiðleikum og áreynslu og enn vanda-
samara verður þetta og erfiðara, þegar lesa skal upphátt.
Þetta gefur aðeins litla bendingu um það, hvað lesturinn
er erfið og vandasöm athöfn, sem ekki verður lærð nema
með mikilli fyrirhöfn og á löngum tíma til fullkominnar
hlítar.
Þeir, sem halda fram hljóð- eða stöfunaraðferðunum,
telja þeim það til ágætis, að endurþekking orða og at-
kvæða komi smám saman, athyglin beinist fyrst að stöfun-
um og samböndum þeirra en síðan að orðinu, sem þeir
myndi. Talsmenn orðmyndunaraðferðarinnar segja hins
vegar, að barnið læri strax að skynja orðið sem heild,
af hinum einstöku stöfum viti þau minna og geri sér því
síður grein fyrir sérhljóðum eða samhljóðum. Þar gerist
hið sama og þegar maður sjái t. d. bíl. Fyrst greini maður,
að þetta sé bíll en ekki eitthvert annað farartæki t. d. hjól
eða hestur. Seinna sér maður svo hina einstöku hluta bíls-
ins, t. d. hjólin, glugga o. s. frv.
Flestir þeir, sem þetta hafa rannsakað hin seinni ár
eru á þeirri skoðun að hvor tveggja þessara skynjana
eigi sér stað samtímis hjá öllum börnum, en í misjafnlega
ríkum mæli.