Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1927, Side 72

326
Biblía stjórnmálamanna.
IÐUNN
og hann sá sér hag í því. Þetta var á allra vitorði, en
eigi að síður tókst honum aftur og aftur að gera hátíð-
lega samninga við menn, sem sumir hverjir ef til vill ekki
höfðu einlægni að höfuðdygð, en voru þó að minsta
kosti einlægari en hann. Það brást og sjaldan, að þeir
er fram liðu stundir uppgötvuðu, að þeir höfðu verið
gintir eins og þursar.
Það var eitt af dularfullum fyrirbrigðum samtíðarinnar,
hvernig hinum heilaga páfa tókst að hafa menn að ginn-
ingarfíflum. Menn reyndu að skýra það út frá leikara-
hæfileikum hans og heillandi persónuleik. Sendiherra
Feneyja í Róm, Antonio Giustiniano segir, að þegar
Alexander var að lofa einhverju, virtust orðin ekki koma
frá vörum hans, heldur beint frá hjartanu. Og Machia-
velli skrifar um hann:
Alexander fékst aldrei við annað en að ginna menn;
hann hugsaði aldrei um annað og hann fann ávalt ein-
hvern til að ginna. Aldrei hefir nokkrum manni tekist að
leggja meiri alvöruþunga í loforð sín eða hátíðleik í
eiða sína. Og aldrei hefir nokkur maður kært sig minna
um að halda orð og eiða. Það, að klækjabrögð hans
hepnuðust að öllum jafnaði, kom til af því, að hann
þekti mennina betur en flestir. —
En Cesare Borgia var heldur enginn auli í þessum
efnum. Af ótal svikum og fólskuverkum hans eru at-
burðirnir í Sinigaglia kunnastir. Og einmitt þeir atburðir
hafa sérstaka þýðingu í sambandi við Machiavelli. Hann
var um þær mundir við hirð Cesare’s sem sendiherra
ættborgar sinnar og var vitni að því, sem fram fór.
Til skilningsauka verður hér að gefa dálitla skýringu.
Þegar Cesare tók að færa út veldi sitt, átti hann fyrst
og fremst í höggi við tvær aðalsættir: Colonna og Or-
sini. Honum tókst þó að fá Orsini-ættina á sitt band