Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1927, Side 83

IÐUNN
Biblía stjórnmálamanna.
337
vorum tímum séð þrekvirki unnin af valdhöfum, sem
ekki lögðu sérlega áherzlu á orðheldni — en þvert á
móti höfðu viðskiftavini sína að ginningarfíflum oft og
einatt. Vér höfum séð þessa menn hrósa sigri yfir ráð-
vendni og heiðarleik. Vita megum vér það, að tvær
eru leiðirnar til frama í heimi þessum. Önnur er vegur
laga og réttar, hin vegur hins siðlausa valds. Sú hin
fyrri leiðin samir mönnunum, hin síðari dýrunum. En nú
er heiminum þann veg háttað, að hin fyrri leiðin oft-
sinnis reynist ófær, og því verður stundum að fara hina
síðari. í vissum skilningi verður því valdhafinn að vera
bæði maður og dýr. — —
— — Það er engan veginn nauðsynlegt fyrir þjóð-
höfðingjann að hafa alla kosti til brunns að bera, ef
honum að eins tekst að láta líta svo út, sem hann hafi
þá. Eg dirfist jafnvel að halda því fram að sá, sem á
allar dygðir og stöðugt ástundar þær — hann getur
hæglega unnið sjálfum sér tjón með þeirri ástundun.
Aftur á móti er yfirskin dygðarinnar æfinlega vænlegt
til frama. Fátt er sigurvænlegra en að sýnast mildur,
trúfastur, mannúðlyndur, hreinskilinn, guðhræddur. Það
getur einnig orðið þér notasælt — á meðan byrlega
I blæs — að ástunda þessar dygðir af heilum hug. Þó
því að eins, að þú eigir nægan sálarstyrk til að geta
skift um ham undir eins og þörf gerist. —
En er þá unt að blekkja vitra menn og glögga með
þess konar atferli?
Að vísu ekki, svarar Machiaveili. En af slíkum mönn-
um finnum vér ekki marga. Og það er múgurinn, sem
alt er undir komið.
Múgurinn — það er allur heimurinn. Vitru mennirnir
eru svo fáir, að þeir fá engu orkað, nema þá sjaldan
22