Kirkjuritið - 01.07.1963, Page 11

Bjarni Benediktsson, kirkjumálará&herra:
Ávarp í Skálholtskirkju
Skálliolt var í liálfa áttundu öld liöfuðstaft'ur íslenzkrar kirkju
og kristni. Þar sátu fyrstir á biskupsstóli, síðari liluta elleftu
aldar, feðgarnir Isleifur og Gissur. Af þeim stóð slíkur Jjómi,
að líkast þótti sem konungar væru. Síðastir Skállioltsbiskupa,
á seiimi liluta átjándu aldar, voru feðgarnir Finnur og Hannes,
fremstu fræðimenn Islands um sína daga.
Því fer fjarri, að allir Skállioltsbiskupar væru jafningjar
þessara manna. En dæmi þeirra og margra annarra sýnir,
liversu víðfem álirif bárust um allt þjóðlífið frá Skálliolti.
SkáJliolt var ekki einungis liöfuðstaður kirkju og kristni, lield-
ur og í menningu og mörgum landsstjórnarmálum. Biskuparn-
ir réðu og löngum yfir mesta auðsafni, sem þá var á landi liér.
Skálliolt var þó einungis einn af höfuðstöðum Islands. Bisk-
upsstólarnir voru tveir, á Þingvöllum var dvalið í búðum fáa
daga á liverju sumri, framkvæmdavaldið var löngnm laust í
reipum og innlendir liandliafar þess áttu engan fastan sama-
stað. Verzlunararður var fluttur úr landi og varð því ekki til
uppbyggingar innanlands. Kraftarnir dreifðust og hvergi mynd-
aðist sá styrkur og framkvæmdageta, sem þéttbýli fylgir. Þetta
stuðlaði að veiklun þjóðfélagsins svo að litlu munaði, að það
liði með öllu undir lok skömmu áður en liinum fornu Iiöfuð-
stöðum Jmignaði svo, að þeir voru sviftir sinni aldagömlu hefð.
Enginn þessarra staða var þó svo rúinn ytri merkjum fornr-
ar frægðar sem SkállioJt. Af þeim sökum lögðu langa hríð flestir
leið sína liér hjá garði, þótt þeir ferðuðust um hérað og fýsti
að sjá liinn sögufræga stað.
Sögunnar lxjóli verður ekki snúið aftur á bak. íslendingar
eiga nú sína liöftiðborg og Skálliolt verður aldrei aftur sá höf-
uðstaður þjóðarinnar, sem það var um margar aldir. En það
hlýtur ætíð að skipa liefðarsess í hugum íslendinga. Þess vegna