Kirkjuritið - 01.07.1963, Blaðsíða 15

Sigurbjörn Einarsson, biskup:
Á Hólum
Jes. 56, 7:
Eg vil gera þá glað'a í niíiiu kænahúsi, þeirra brennioffur
og þeirra slátrunaroffur skulu vera niér þægileg á mínu all-
ari, því mitt liús skal uefnast hænahús fyrir öllu fólki.
Þetta var vígslutextinn þegar Gísli biskup Magnússon vígúi
þessa dómkirkju 20. nóv. 1763. Ég vil gera þá glaða í mínu
bænaliúsi. Vissulega hefur það verið gleðidagur, þegar þetta
liús var koniið upp og búið til vígslu eftir 6 ára byggingarstarf.
Það er varla á voru færi, sem nú lifum, að setja oss í sporin á
þeirri leið, sem þá var að baki og gera oss fulla grein fyrir því,
bvílíkt þrekvirki var þá til lykta leitt. Mér liggur þó við að
segja að ennþá merkilegra ltafi það verið að láta sér til hugar
koina að ltefja þetta verk, eins og ástatt var í stiftinu og á
landinu, heldur en bitt, að það skyldi þrátt fyrir allt takast
að koma því fram. Gísli biskup Magnússon kom til Hóla og
settist að stóli 5. sept. 1755. „Hló þá ei vort kæra Norðurland
á móti“, segir Hálfdán skólameistari, „því liér gengu þá mestu
barðindi, svo fólk deyði í þessu stipti liundruðum saman í
barðrétti en jarðir lögðust allvíða í eyði, svo árið 1757 dóu liér
huian stiptis mestan part í liungri 1102 manneskjur eftir prest-
anna sóknarskýrslum sama ár, fyrir utan allan þann fjölda,
sem braktist í aðra fjórðunga landsins, einkum suður og vest-
11 r, og féllu niður sem bráviði, er vér vitum ei tölu á“. Síðar
(1766) „yfirgekk mikinn part af Norðurlandi það mikla sand-
bdl frá Heklu, livar af liestar, ásauður og jafnvel nautpening-
lIr í búsum missti lífið og varð til lítilla nota. Skömmu síðar
fluttist liingað sú skaðlega fjárpest, sem eytt liefur mestum
bbit ásauðar“, m. a. flest ásauðarkúgildi stólsins. Þetta er mynd-
lu af ástandinu. En þjóðin átti menn, sem glúpnuðu ekki fyrir