Kirkjuritið - 01.12.1971, Blaðsíða 74

Hún er tímamótaverk. Ekki mun að
vísu öllum fœrt að finna „Lúkas í
Sonatorreki" með Halldóri Laxnes í
ritgerðasafni hans Yfirskyggðir staðir,
bls. 40—47, en merkilega svipar inn-
gangi að Sonatorreki í Eglu til kafla
eins í engil-saxneskum bókmenntum,
þótt ekki þurfi að vera um að rœða
bein óhrif. Mó benda ó ýmislegt í
Bjólfskviðu ! þessu sambandi.
Réttarvenjur, er koma fram ! Njólu,
eiga sér og hliðstœður í engil-sax-
neskum bókmenntum sbr. og fornlög.
„Ómenguð" heiðni mun vandfund-
in í bókmenntum okkar. Eins og al-
kunna er, hafa skoðanir manna ó
þessum efnum tekið gagngerðum
breytingum ! seinni tíð. Vafalaust
hafa óhrif Papa orðið meiri hér ó
landi en róða mó beinlínis af heim-
ildum. Sumum hefur þótt litlu móli
skipta, þótt þrcelar landnómsmanna
hafi verið kristnir, en upphaflega
hlaut kristnin mestan viðgang meðal
lógstéttanna.
írsk kristni er af gamalli rót, þótt
þjóðsaga sé sjólfsagt, að biskup
þeirra einn hafi verið lœrisveinn Pét-
urs postula og vafasamt sé talið, að
Pelagius (uppi um 400) hafi verið
írskur. En írsk kirkja er ekki aðeins
gömul, það er Iíka athyglisvert fyrir
okkur, hversu hún virðist hafa verið
umburðarlynd gagnvart innlendri
upprunalegri menningu. Þannig urðu
írsku klaustrin griðastaðir þjóðlegra
og klassískra mennta ! senn. Sam-
runi ótti sér snemma stað heiðinna
og kristinna áhrifa, innlendra og er-
lendra. Þessu var á annan veg farið
t. d. í Þýzkalandi. í klaustrum á ír-
landi var alhliða menning rœkt þegar
• rS-
frá upphafi þeirra, en að vísu sveig
ist klausturlifnaður til þeirrar áttar
. ’tt
slðar annars staðar, og þá einrn'
fyrir írsk áhrif á meginlandinu.
Ummœli Björns M. Ólsen eru ekk
út í bláinn, er hann minnir á ! sarn
bandi við kristnitökuna, að Róm ha 1
ekki verið reist á einum degi.
Dr. G. Turville-Petre telur ! bó
sinni um uppruna Islenzkra a o
mennta, að heiðnin hafi beðið einS
, , er
konar rótarslit við umturnun þa'
hlaut að verða við brottför landnám5
manna úr Noregi. Víst er, að kristn|n
festir hér miklu fyrr rœtur en me
frœndum okkar á Norðurlöndum °3
athyglisvert er, að ísland verður fy^r'
svo að öldum skiptir, alkristið en t.
Svíþjóð. Þetta þarf ekki að byg9Í°s
á tómlœti ! trúarefnum, sem Finnnr
Jónsson lœtur mjög liggja orð a
„Það þurfti þv! ekki nema nógu du9^
lega, lœgna og harðsnúna menn
þess að kristna landið," segir hapn
Matthíasi Jochumssyni þykir þetta
sjónarmið nokkuð yfirborðslegt
rceðir um andlegan jarðeld krist'n
dómsins, er hafi brunnið ! brjóstun1
þingheims. Er það skáldleg áu9saa
og samboðin hinu ágœta trúarska
Þar er og að finna kraftaverk kristn1
tökunnar. s
a°
Siðaskipti urðu, en athuga ber,
kristnin kemst hér á án þess að va
Ida
o9
annarri eins þjóðfélagsbyltingu
átti sér stað vlða. j
Annars staðar blönduðust inn
átökin um trúna deilur konunga
höfðingja um veraldleg völd, og áar
átta milli erlendra og innlen r^
valdamanna kemur þar einnig
greina.