Jörð - 01.02.1940, Blaðsíða 21

eru nú fyrirferðarmesti þáttur-
inn í íslenzku þjóðlífi. Vald
þings og stjórnar hefur fariÖ
hraðvaxandi síÖustu áratugina.
Meiri og meiri partur af tekjum
þjóðarinnar gengur í gegnurn
hendur stjórnmálamannanna;
þeir ráÖa, hvernig fé er heimt
inn í rikissjóÖinn og hvernig því
er varið. Ríkið lætur öll atvinnu-
mál og verzlun meir og meir til
sín taka, hefur fleiri menn í
þjónustu sinni, og þeir eru minna
en áður valdir eftir bundnum
venjum. Flokkarnir eru skipu-
lagsbundnir, heyja sín eigin þing.
Blöðin eru mörg og útbreidd og
eindregin í þjónustunni hvert við
sinn flokk. Stjórnmálaumræðum,
hæði af Alþingi og kappræðu-
kvöldum, er útvarpað um allar
byggðir landsins. Allir menn,
sem einhvers frama leita, eiga
hann mjög undir gengi þess
flokks, sem þeir teljast til. Tafli
stjórnmálanna er fylgt með von
og ótta af háum og lágum, það
verður ekki ])verfótað fyrir póli-
tík. Hún gagnsýrir íslenzkt
mannlíf nú á dögum á svipað-
an hátt og kaþólska kirkjan á
hlómaskeiði sínu á miðöldunum
mótaði lífið í sumum löndum
Norðurálfunnar.
W F nú menningin, eins og
flestir virðast fúsir að játa,
mark vort ogrnið, sómi íslendinga,
sverð og skjöldur, en pólitíkin
valdið til þess að leysa og binda
krafta ])jóðfélagsins og fella þá
JÖRÐ
í farvegi, — þá mætti ætla, að
náin samstilling væri milli þess-
ara tveggja meginþátta þjóðlífs-
ins. Að stjórnmálamennirnir
fyndu um það efni til sérstakr-
ar ábyrgðar, þeim væri ríkt um
það hugað að hlúa að öllum líf-
vænum andlegum gróðri og gera
sér sem skýrasta grein fyrir,
hvað þjóðinni væri fyrir beztu
á allan hátt, ekki einungis efna-
lega, heldur menningarlega. Að
þeir legðu sérstaka rækt við að
skapa sér þá lífsskoðun, sem gæti
mótað bæði mark og meðöl hinn-
ar pólitísku starfsemi samkvæmt
háleitustu hugsjónum mannlegs
þroska, sem þeir þekkja. Ekki
þarf að efast um, að meðal þeirra
séu sumir af vitrustu, beztu og
velviljuðustu mönnum þjóðar-
innar.
En njóta þessir kostir þeirra
sín í hinni pólitísku bar-
áttu? Eða er það öllu fremur
svo, að einmitt þessi harátta sé
þess eðlis, að hún kefji kostina,
en glæði gallana? Hellmut von
Gerlach sagði, að það væru ekki
stjórnmálin, sem spilltu mönn-
um, heldur leiddu þau veilur
þeirra og skaplesti í ljós. Eg ef-
ast um, að þetta sé rétt. Allir
hafa sína bresti. Það er mjög
undir atvikum og viðfangsefnum
komið, hvort hið betra eða lak-
ara i upplagi mannsins dafnar.
Því biðja menn: „Leið þú oss
eigi í freistni". Er ekki andrúms-
loft stjórnmálanna í hættulegra
lagi fyrir ýmsa mannkosti?
19