Jörð - 01.02.1940, Blaðsíða 33

íljótir að brjóta Finna á bak aftur,
að ekki kæmi til mála að fara að
senda Finnum lið, sem gæti ekki
þangað komizt, fyrr en allt væri um
garð gengið. Slík tilraun yrði því að-
eins til þess, að egna Rússa svo, að
þeir gengju með sinn mikla her til
beinnar liðveizlu við Þjóðverja á
vesturvígstöðvunum, en hjá því bæri
að komast í lengstu lög.
_ Norðurlöndum ægði auðvitað ekki
síður liðsafli Rússa, að nýföllnu Pól-
landi. Jafnvel með Svíum, sem kunn-
ugastir voru og álitnir mesta herveld-
>ð, varð þessi skoðun langsamlega
yfirsterkari: að Finnlandi yrði ekki
bjargað, hvað sem gert væri. Það
væri ekkert vit í því, að Svíar segðu
Rússum stríð á hendur, til þess eins
að geta farizt með Finnum. Eina
vonin væri, að vera alveg hlutlaus á
yfirborðinu, hvernig sem innanbrjósts
væri, í þeirri von, að Rússar létu
ser fyrst um sinn nægja hin gömlu
landamæri milli zarsins og Svía.
Að vísu tóku fáeinir málsmetandi
menn í Noregi og Svíþjóð fast í
þann streng frá upphafi, að segja
b*ri Rússum stríð á hendur, áður
en í óefni væri komið. Helztir þess-
ara manna voru þeir Torgny Seger-
stedt, prófessor, ritstjóri eins elzta
álitsmesta blaðs Svía, „Göteborgs
Handels- och Sjöfartstidning", og
sjalfur utanríkismálaráðherrann, Ric-
hard Sandler, sem einna mestan orð-
stir hefur getið sér af utanrikismála-
ráðherrum Svía síðustu áratugi. —
Sandier varð fljótlega undir í ráðu-
neytinu með sína skoðun, í viðureign-
•nni við forsætisráðherrann, Per Al-
bin Hanson, svo að þegar hinn síð-
arnefndi lét ráðuneytið segja af sér,
um miðjan dezember, til þess að geta
myndað þjóðstjórn með öllum lýð-
ræðisflokkum, þá varð Sandler að
lirökklast úr stóli utanríkismálaráö-
herrans sænska. Stjórnin virtist afar
smeýk um hlutleysi sitt fyrstu vik-
urnar, sem ófriðurinn geysaði i Finn-
landi. Hún fékk t. d. kunnan ritstjóra,
Ture Nerman, dæmdan í þriggia
mánaða fangelsi fyrir bersögli í garð
erlends stórveldis, og mikill uggur
kom í alla vini prófessor Segerstedts,
að honum kynni að verða settar sömu
JÖRÐ
skriftir. Virtist ýmsum landsmönnum
lians hann tala ógætilega í garð Þjóð-
verja, þegar honum þótti þeir gerast
um of afskiptasamir um það, sem
hann taldi vera sænsk einkamál. Var
deilt á hann fyrir þetta í ýmsum
sænskum blöðum, en þar á móti fékk
liann sæg af traustsyfirlýsingum
hvaðanæva að, fyrir að halda á lofti
merki prent- og málfrelsis.
Það var ekkert undarlegt, þótt Sví-
um og Frökkum og Englendingum
litist ekki sigurstranglega á Finnana,
eins og á stóð. í fyrsta lagi hafði,
áratugum saman, farið vaxandi van-
trúin á það, að mjög íámennum
þjóðum, sem áttu landamæri sín að
stórveldum, þýddi að víggirða. Nú
höfðu hin hremmilegu afdrif Pól-
verja fært sönnur á þetta. Úr því
að her þeirra hefði verið flett af
pólskri jörð, eins og dúk af gólfi,
hvers var þá hér að vænta, þar sem
liðsmunur var ægilegri en dæmi voru
til, Jjrátt fyrir vafalausan vaskleik
Finna og góðan útbúnað þeirra, það
sem hann náði? í öðru lagi höfðu
Rússar árum saman lamið því hvíld-
arlaust i hlustir manna og mcÖvit-
und, að rauði herinn væri um manu-
val og útbúnað allan öllu fremri. Og
þó að menn drægju töluvert frá sann-
sögli Rússanna, þá var samt nóg eft-
ir til þess, að mönnum stæui glæsi-
legur og algerlega óvígur her fyrir
hugskotssjónum, jafnvel eftir hinar
stórfelldu hershöfðingjaaftökur, og
þá ekki síður fyrir það, að úr öll-
um löndum komu hinir og þessir
menn, rithöfundar og aðrir, sem
auðnaðist að sjá rauða herinn og bera
frægð hans hver til síns heima. —
Þessi áróður, um ágæti rússneskra
hermanna og útbúnaðar, var svo há-
vær og ákafur, að hann kæfði að
mestu leyti aðvaranir þeirra stjórn-
mála- og hermálafræðinga, sem við
og við létu þó alltaf til sín heyra
ýmislegan vafa um raungildi hins
rússneska hers, og þessum áróðri,
eða dugnaði sínum við hann, segja
sérfróðir menn, að Rússar geti að
mjög miklu leyti þakkað samninginn
við Frakka 1933 og alveg tvímæla-
laust samninginn við Þjóðvcrja i
sumar. —
31