Prestafélagsritið - 01.01.1927, Blaðsíða 22

14
]ón Helgason:
Presfafélagsritiö.
fram við réttarhaldið málskjöl nokkur í mesta máta ærumeið-
andi fyrir afa biskups, ]ón Sigmundsson. Það fékk vitanlega
ekki dulizt, að skjöl þessi voru svívirðileg falsbréf, óþokkaleg-
ur tilbúningur andstæðinga biskups. Þó þurftu að líða full tvö
ár áður en tækist að fá sannað með dómi, hvaða óhæfu hér
var verið að vinna. En biskupi fanst mesta þörf á, að kveða
svo eftirminnilega niður þessar sakir, að enginn hreyfði þeim
oftar. í því skyni samdi hann og gaf út á prent ekki færri
en þrjú varnarrit (»Morðbréfabæklingar« hafa þau verið nefnd).
Var það hið mesta óhapparáð, því að af því hlauzt, að deil-
unum hélt áfram og hörðnuðu þær vitanlega sem þær stóðu
lengur og það jafnt á báðar hliðar, enda urðu þessi málaferli
biskupi til mæðu og þá ekki sízt endalok þeirra. En út í
það skal hér ekki frekar farið.
En þrátt fyrir allar deilur, sem biskup lenti í, hélzt áhugi
hans á kirkjunnar málum óbreyttur alla æfi. Kirkjulegum
völdum sínum innan stiftisins gat hann haldið ótakmörkuðum
til æfiloka, enda var fjarlægðin milli Danmerkur og Islands of
mikil til þess að íhlutunar um bein kirkjumál af hendi danskra
stjórnarvalda gætti tilfinnanlega úti hér. Fyrir því tókst ekki
fyr en með einveldinu (1660) að gera kirkju Islands að ríkis-
kirkju í sama skilningi og í Danmörku og Noregi. Enn var
þó óskipað um ýmis efni, er hér biðu síns tíma. Meðal annars
voru ýmis ákvæði í kirkjuskipun Kristjáns III, sem erfitt var
að fá komið þeim við íslenzka staðháttu og við þau kjör yfir-
leitt, sem kirkja vor átti við að búa. Biskuparnir báðir, Guð-
brandur og Oddur Einarsson, vildu fá lagfæringu á þessu og
var þeim og lögmönnum falið að vinna í sameiningu að sér-
stakri kirkjuskipun fyrir ísland. En áður en því verki væri
lokið, var lögtekin 1607 ný kirkjuskipun fyrir Noreg og var
15 árum síðar ákveðið, að hún skyldi einnig ná til íslenzku
kirkjunnar sem grundvallarlög fyrir hana.
Þegar litið er yfir æfiferil Guðbrands biskups, fær það sízt
dulist, að þar er um mikilmenni að ræða, óvenju stórvirkan
athafnamann. Er enda mjög vafasamt hvort ísland hefir átt
nokkurn mann, sem í afkastasemi taki honum fram. Hann