Nýjar kvöldvökur - 01.07.1934, Blaðsíða 32

126
NÝJAR KVÖLDVÖKUII
fræ neinnar jurtar, heldur er þaö að
mestu unnið úr merg yagópáhnans. Hann
er tré, sem vex villt í Mólukka og Sunda-
eyjum. Hann er og allmikið ræktaður á
Súmatra, Borneó og víðar. Hann vex
einkum þar sem raklent er og verður þá
allmikið tré, 10—15 metra hátt. Sagó-
pálminn blómgast aðeins einu sinni á æf-
inni þegar hann er 15—20 ára gamall,
deyr hann síðan þegar aldinin hafa náð
fullum þroska. Áður en blómgunin fer
fram safnast í merg trésins mikið af
mjölvisrikri forðanæringu, sem plantan
ætlar til vaxtar og þroska blómum og
aldinum. Til sagóvinnslu eru trén því
felld rétt fyrir blómgunina, en stöngl-
arnir síðan klofnir og mergurinn skafinn
úr þeim. Mjölvið er síðan hreinsað úr
mergnum og búin til úr því sagógrjón.
Fer það fram á þann hátt, að mjölvið er
vætt og elt síðan gegnum gróft sáld,
myndast þá úr því smáklumpar. Þeir eru
gerðir kúlulaga með því að hrista þá í
íláti um skeið, síðan eru þeir hitaðir og
halda síðan lögun sinni og eru þá kallað-
ir sagógrjón, sem mjög eru notuð til
manneldis víða um lönd.
Allmikið af þeim sagógrjónuni, sem í
verzlunum fást er samt ekki unnið úr
sagópálmamerg, heldur ýmist úr öðrum
pálmategundum, eða þá úr mjölvi ann-
ara plantna. Einkum er mikið af sagó-
grjónum búið til úr kartöflumjölvi.
Þá hefir hinna merkustu brauð- og
mjölvisplantna verið getið að nokkru.
Margar eru þó ótaldar, en þær eru ann-
að tveggja lítið ræktaðar, eða hafa alls
enga þýðingu fyrir okkur. í næsta kafla
ritgerðar þessarar verður getið hinna
helztu norrænnu garðjurta.
BÓKMENNTIR.
Annáll nítjándu culdar. Safnað
hefir séra Pétur Guðmundsson
frá Grímsey. III. bindi, 3. hefti.
Akureyri 1934.
íslenzk þjóð á að mörgu leyti alveg
einstæðar sögubókmenntir. Vér eigum
Landnámabók, sem gerir grein fyrir æfi-
ferli, ætt og uppruna fjölda margra land-
námsmanna. Vér eigum íslendingasögur
og Sturlungu. Vér eigum Sýslumannaæf-
ir og prestaæfir og æfisögur óteljandi
einstaklinga að fornu og nýju. Vér eig-
um ótæmandi sjóð þjóðsagna og marg-
víslegra frásagna, sem gefa upplýsingar
um einstaka menn á ýmsum tímum. Vér
eigum árbækur og annála, sem rekja við-
burðina í lífi þjóðarinnar með furðuleg-
ustu nákvæmni frá ári til árs. Og loks
eigum vér mestu kynstur af ættartölu-
bókum, sem nafngreina og ættfæra og
geta oft að einhverju um ótölulegan
fjölda manna, sem lifað hafa á þessu
landi allt frá landnámsöld. Engin þjóð
á að tiltölu aðra eins þekkingu á sögu
sinni frá upphafi, né veít jafn nákvæm
skil á hverri kynslóð í marga ættliði.
Enda er þetta einungis unnt, vegna þess
hve fámenn þjóðin hefur verið og hefur
orsakazt af því, hversu saga þjóðarinn-
ar hefur óhjákvæmilega verið tengd við
sögu sérstakra ætta og einstaklinga. Saga
vor hefur að miklu leyti verið persónu-
saga.
Ágæt viðbót við það, sem vér höfum
áður átt af þessu tagi er Annáll nítjándu
aldar, sem séra Pétur Guðmundsson hef-
ur safnað til, en sonur hans, Hallgrímur
Pétursson, bókbindari, gefur út. Eru nú
22 ár síðan rit þetta fór að koma út og
varð nokkur töf á útgáfunni á stríðsár-
unum, en síðan 1924 hefur Annállinn
komið nokkuð reglulega út, eitt hefti á