Nýjar kvöldvökur - 01.10.1938, Blaðsíða 9

BÓKMENNTIR
151
þó fjarri að Hagalín segi söguna í því
skyni að láta allt fara vel, til að þóknast
þeim lesendum, sem þess æskja; sagan
stefnir öfgalaust að endinum, og virðist í
rauninni tæplega geta endað öðruvísi.
Atburða- og náttúrulýsingar sögunnar
eru margar stórfenglegar. Mest finnst
mér vert um brimlendinguna í öðru
bindi. Sú lýsing er með þeim ágætum, að
lesandinn bæði sér öldurnar og heyrir
brimgnýinn, og stendur á öndinni af ugg
um hversu baráttu fárra manna í lítilli
bátskel við æðandi holskeflurnar muni
lykta. Þá er óveðurslýsingin í upphafi
sögunnar og kaflinn, er segir frá því, er
börn Sturla lenda í flæðiskerinu og björg-
un þeirra, báðar með ágætum.
í stuttu máli sagt, er Sturla í Vogum
ágæt bók, sem skilið á hina fyllstu út-
breiðslu og vinsældir, enda ekki hætta á
öðru, þegar menn taka að kynnast henni.
Það er sérstaklega hressandi að lesa sögu
eins og Sturlu .nú, þegar sú stefna virðist
helzt uppi meðal íslenzkra sagnaskálda að
lýsa einkum úrþvættum og ræflum, en í
Sturlu í Vogum kynnist lesandinn einkum
þeim mönnum, sem manndómur er í, og
það slíkur manndómur, sem ætíð hlýtur
að bera sigur úr býtum að lokum. Það er
ánægjulegt til þess að vita að höfundur
Sturlu er ekki enn nema fertugur, svo að
íslenzkir lesendur mega enn vænta frá
honum margra góðra bóka.
Gríma, 13. Ritstjórar Jónas Rafn-
ar og Þorsteinn M. Jónsson.
Gríma er að vanda læsileg, og kennir
þar ýmissa grasa hinna þjóðlegu fræða.
í þetta sinn segir þar mikið frá Bjarna
sýslumanni Halldórssyni á Þingeyrum,
hinum stórbrotna misindismanni og sæl-
hera og afkomendum hans. Sú mynd, er
þættir þeir gefa af söguhetjunum og ald-
arfarinu, er allt annað en glæsileg, og
£eta menn næstum dregið í efa hvort rétt
muni með farið, og marga mundi áreið-
anlega fýsa að vita nánar, hvort ekki væru
málsbætur fyrir hendi. Þá segir og í hefti
þessu frá brennu Reynistaðar 1758,
óspektum Englendinga við Skjálianda og
Þjófa-Gísla hinum austfirzka, sem er
skemmtileg saga, auk margs annars. Eig-
inlegar þjóðsögur eru þar ekki nema af
afturgöngu Floga-Sveins, sem lyktaði með
því, að hann var negldur niður í leiði sitt.
Hafa sagnir þær til skamms tíma verið í
fersku minni í Hörgárdal.
Óskar Clausen sagnaritari hefir lagt
mest af mörkum til Grímu í þetta sinn.
Sagnir hans eru að mestu leyti tíndar
saman úr handritum á Landsbókasafni.
Ekki verður þó af þeim séð, hvort þar er
beitt nokkurri gagnrýni eða mati á heim-
ildum, og er það galli, þegar verið að gefa
út sagnir um nafnkennda menn, eins og
t. d. Bjarna sýslumann. Virtist sönnu nær
að gefa út frumheimildirnar sjálfar, eins
og þær liggja fyrir. Þannig mun liggja
mikið óprentað ógrynni af þáttum Gísla
Konráðssonar, sem áreiðanlega væri gam-
an að kynnast. Stefán á Munkaþverá segir
eina sögu í Grímu, minnist ég ekki, að
hafa séð fyrr sagnir úr safni hans, en
margt mun hann eiga af fróðleik í fórum
sínum.
Engin hætta er á, að þetta hefti Grímu
spilli vinsældum hennar eða því góða
áliti, sem hún hefir þegar fengið að verð-
leikum, enda er hún orðin eitt hið fjöl-
breyttasta íslenzka sagnasafn, sem út
hefir komið. Einkum er hún merkileg
sakir hinna mörgu sannsögulegu þátta og
þáttabrota, sem allir geyma meiri eða
minni gögn íslenzkrar menningarsögu. Er
vonandi að Gríma eigi enn langa lífdaga
fyrir höndum. Víst er og það, að margir
Eyfirðingar a. m. k. munu hyggja gott til
næsta heftis hennar, sem meðal annars
mun flytja þátt af Torfa á Klúkum og
Brot úr sögu Munka-Þverárklausturs.