Sjómannadagsblaðið - 01.06.1998, Blaðsíða 72

72
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Sérstakir söngvar (shanties) tengdust hinum ýmsu störfum um borð í seglskip-
um fyrri tíðar. A efri myndinni kyrja menn „vindu-söng“ (capstan-shanty) við
gangspilið, en á þeirri neðri „dœlu-söng“ (pumping-slianty) við lensidœluna.
Fjórmenningarnir sem eru að heisa seglið eru vœntanlega með „hífopp-söng “
(halyard-shanty) á vörum.
mennirnir plögg sín í fjallalækjum og
birgðu skipin upp af fersku vatni.
Strönd og slys
í mörgum áhlaupsveðrum beið
flotinn oft skelfileg afhroð, t.d. fórust
7 skonnortur frá Dunkerque í aftaka-
veðri 28. apríl 1888 og með þeim 165
menn. Það árið voru 1580 sjómenn á
skipum frá Dunkerque og 166 frá
Gravelines á íslandsmiðum. Aflinn
var oftast ágætur. í Þjóðviljanum
unga, hinn 14. nóvember 1895 segir:
„Arið 1894 stunduðu 78 skip frá
Dunkerque fiskveiðar hér við land og
varð afli Frakka alls 29.953 tunnur af
söltuðum þorski, en auk þess öfluðu
skipin og nokkuð af heilagfiski, kola
o.j 1. A skipunum voru alls um 1400
manns. “
Mikið mannskaðaveður varð þann
6. mars árið 1873. Þá skall skyndilega
á sunnan stormur með stórsjó sem
stóð beint á landið. Frönsku skúturnar
voru svo tugum skipti að veiðum úti
af suðausturlandi og sumar mjög
grunnt. í þessu veðri hrakti 14 fransk-
ar skútur á land og með þeim fórust
79 manns, en bændur á Horni, Hvals-
nesi og fleiri bæjum austur þar björg-
uðu 30 manns. Vorið 1901 5./6. apríl,
fórust og hurfu sporlaust 5 skip í
Eyrarbakkabugt. Þetta var í norðaust-
an veðri sem stóð af landi. Með þeim
fórust 111 menn, þar af 74 frá
Pompól. Álitið var að einhver skip-
anna hefðu farist við árekstur og var
slíkt ekki óþekkt. Talið er að einn
stærsti íslenski kútterinn, Valtýr-RE
98, hafi farist í árekstri við færeysku
skútuna Kristine, en bæði skipin
hurfu sporlaust með allri áhöfn á Sel-
vogsbanka í lok febrúarmánaðar
1920. Síðasta franska fiskiskútan
strandaði við Island á Slýjafjöru í
Meðallandi hinn 11. mars 1935. Það
var þrímastraða skútan Lieutenant
Boyau frá Gravelines. Á skipinu var
29 manna áhöfn og björguðust 24 við
illan leik en 5 fórust. Strand þetta var
nefnt Rauðvínsstrandið og hefur Sig-
urjón Einarsson ritað sérstaklega
vandaða og greinargóða frásögn af
þessu strandi í 5. árgang af Dynskóg-
um, riti Vestur-Skaftfellinga.
Grafreitir og minnisvarðar
Grafreitir franskra sjómanna eru
hér víða um landið og hefur þeim sér-
staklega í seinni tíð verið haldið vel
við og eru í góðri hirðu. Hér má nefna
minnisvarða í kirkjugarðinum á Fá-
skrúðsfirði, þar sem hvíla 49 franskir
sjómenn. Þar stendur þetta vers, bæði
á frönsku og íslensku:
„Þau héldu beint á hafsins svið
eitt hundrað skip er vorið leið,
svo óralangt á Islands mið
hvar ólgusjór og vindur beið. “
í Stafafellskirkjugarði í Hornafirði
er grafreitur, einnig í Haukadal j
Dýrafirði og á Borgarfirði eystra. 1
gamla kirkjugarðinum við Suðurgötu
í Reykjavík er veglegur minnisvarði
um franska sjómenn. Franski sendi-
herrann á Islandi, hr. Robert Cantoni
og kona hans, hafa sýnt minningu
franskra sjómanna sérstaka ræktar-