Sjómannadagsblaðið - 01.06.1998, Blaðsíða 100

100
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Pétur Kr. Bjarnason:
Eftirmæli um merkan og farsælan bát
Sagt frá m/b Richard ÍS-549
Björgvin Bjarnason var umsvifa-
mikill í atvinnulífinu á ísafirði á árun-
um fyrir seinni heimsstyrjöldina og
alllangt fram yfir hana. Hann var aðal
driffjöðrin í stofnun Hugafélagsins og
fyrsti framkvæmdastjóri þess og
fleytti því yfir alla byrjunarörðugleik-
ana sem urðu vegna síldarleysis á
fyrsta starfsári þess. Seinna rak hann
fiskimjölsverksmiðju á ísafirði og
keypti strönduð skip allsstaðar af á
landinu og bútaði þau niður og seldi í
brotajárn.
Nokkru áður en Danmörk var her-
numin kom Björgvin heim þaðan með
efni í skip sem hann ætlaði sér að láta
byggja á Isafirði. Eggert Lárusson
skipasmíðameistari teiknaði skipið,
en það var byggt í skipasmíðastöð
Marsellíusar Bernharðssonar á kamb-
inum neðan við Faktorshúsið í
Neðsta, þar sem bátar Sjóminjasafns-
ins standa nú. Skipið var nefnt Ric-
hard í höfuð sonar Björgvins og Elín-
ar Halldórsdóttur konu hans og hlaut
einkennisstafina ÍS-549.
Félagið sem Björgvin og fjölskylda
hans stofnaði um byggingu og rekstur
Richards hét Björgvin hf. og eignaðist
seinna tvö af skipum Hugafélagsins,
Huginn l. og huginn 2. og Gróttu ÍS-
280. Öllum þessum skipum hélt
Björgvin úti til þorsk- og síldveiða og
fiskflutninga til Englands á stríðsár-
unum. Síðar fór hann með allan flot-
ann til Nýfundnalands og gerði hann
út þaðan um árabil, en seldi síðan öll
skipin þar og kom heim aftur og
keypti þá Langeyri í Álftafirði og setti
þar upp rækjuverksmiðju sem hann
rak um langt árabil, enda maðurinn
athafnasamur og óhemju duglegur um
langt æviskeið.
Richard ÍS-549 var byggður á ísa-
firði 1940. Kjallengd var 79 ft., brei-
dd 17.9 ft. og dýpt 9 ft. Brúttómæl-
ingin var 92 tonn eftir þeirrar tíðar
Pétur Kr. Bjarnason: „ Við sáum
margt og vissum af mörgu sem vona
ber að komandi kynslóðir íslenskra
sjómanna þuifi ekki að sjá. “
mælireglum. Á framenda var allhár
hvalbakur með stórum, lokuðum
skápum sitt hvorum megin, þar undir
lúkar með 12 kojum. Að aftan var yf-
irbygging úr stáli. Þar voru íbúðir
skipstjóra, stýrimanns og vélstjóra og
einnig eldhús og borðsalur. Yfir allri
byggingunni var svo bátapallur jafn
breiður skipinu og náði alveg út á aft-
ari brún skuthúss, sem var aftast á
hekkinu og átti upphaflega að vera
bræðsluhús að hluta og salerni, en
bræðsluhúsið var aðeins nýtt að hluta
sem geymsla.
Þegar bygging skipsins hófst var
upphaflega gert ráð fyrir því að það
yrði 60 tonn og gert ráð l'yrir glóðar-
hausvél sem átti að vega 12 tonn. En
þegar séð varð að hagstæðara væri að
reka bæði siglingar og síldveiðar á
stærra skipi var tekin ákvörðun um að
lengja það svo að það næði sem næst
100 tonnum og var það þar með orðið
annað stærsta skip sem smfðað hafði
verið á Islandi.
Þegar Danmörk var hernumin lok-
aðist vélin þar inni og var þá leitað
um allt að annarri vél, en sú leit var
erfið, því herinn tók allar verksmiðjur
í sína þágu. Þó fundust loksins tvær
litlar Kelvinvélar í Skotlandi, sem
voru 90 hö. hvor, og voru þær settar
niður hlið við hlið með tveimur skrúf-
um sitt hvorum megin við stýrið. En
vegna þess hve vélarnar voru stuttar
var hægt að færa aftara þilið fram, svo
að undir borðsalnum myndaðist lest
sem tók 5 tonn af ísuðum fiski. Aðal-
lestin rúmaði 70 tonn af ísfiski, og
áður en hleðslumerkjalöggjöfin kom,
var innréttingin úr aftari hluta lúkars-
ins tekin úr og sett þil fyrir aftan stig-
ann, svo að þar myndaðist rúm fyrir
15 tonn og skylettið var brúkað sem
lestarlúga. Þá mátti heita að fiskur
væri í allri lengd skipsins neðandekks
að undanskildu vélarrúminu og frem-
sta hluta lúkarsins, sem var ein koju-
lengd. Þá rúmaði Richard líka 90 tonn
af ísuðum fiski og þegar farið var af
stað með alla tanka fulla af olíu og
vatni, flaut ökkladjúpur sjór yfir
dekkið framan við yfirbygginguna,
svo ekki var hægt að komast um nema
í stígvélum. En þegar komið var til
Fleetwood hafði olían eyðst og ísinn
bráðnað og verið dælt út og var þá
komið 10 snt. borð fyrir báru.
Richard var sérlega fallegur bátur.
Hann var alltaf málaður ljósgrár með
hvítan hvalbak og skuthús og alla lista
og var alltaf mjög bjartur og léttur
svipur yfir honum. Stýrishús, korta-
klefi og skipstjóraíbúð var allt ur
gegnheilu mahóní. Á miðju gólli •
stýrishúsinu var mahónístöpull og þar
ofan á stórt nátthús úr kopar sem hýsti
kompásinn. Tveir vélsímar, báðir úr