Eimreiðin - 01.07.1936, Síða 123

^MREIÐIN
lí þcssum bálki birtir EIMREIÐIN stultar og gagnorðar umsagnir og
l'rcf frá lesendum sinum, um efni þau, cr hún flytur, cða annað á dagskrá
Þjéðarinnar].
p
rumbúskiipur og viðskiftabúskapur.
Suar til scra Tryggva Kvaran.
Ut af athugasemdum, sem ég gerði um erfiðleika landbúnaðarins i árs-
étirliti um Island 1935 i 1. hefti »Eimreiðarinnar« þ. á. (bls. 67), biður
sera 'f. K. mig i 2. hefti þ. á. um skýringu á þvi, hvað ég kalli »frum-
búskapci og »viðskiftabúskap« — liver sé hin »skakka viðleitni« um breyt-
lngu í búnaðarháttum og hverjir standi að henni — og loks vegna hvers
r'kisvaldið megi ekki »tryggja bændum framleiðslukostnað«.
t-nda þótt ætlun min væri aðeins sú að gefa mönnum sem stvzt orð-
‘'úan íhugunartexta, er ekki nema skylt að ég geri hér nokkra nánari
t>rein, i svo stuttu máli sem rúmið lej'fir.
t- Frumbúskapur er hinn gamli bændabúskapur, sem leggur aðal-
■'i'erzluna á framleiðslu til heimaneyzlu og það að »búa að sinu«. Frum-
búndinn verður að eiga bústofn sinn sjálfur og vinna sem allra minst með
i-insfé. Hann selur aðeins afgang afurða sinna og á þess vegna lítið undir
1>V|> hvort hann ber meira eða minna úr býtum. Hann teflir við náttúru-
nllin og er mest háður þeim. — Viðskifta-bóndinn framleiðir aðallega
söI>iafurðir og verður því, auk þess að vera háður náttúrunni, einnig
ú'iðiir markaðinnm. — Af þvi að þessar tvær tegundir búskapar
úlandast alla vega saman, verður oft erfitt að flokka bændur beinlinis
'^ir þeim. Segja má að sá sé meiri frumbóndi, sem meira er sjálfum sér
noKur, en hinn sé viðskifta-bóndi, sem meira á afkomu sina undir sölu
■'furðanna. Þessi skilgreining er afar-nauðsvnleg til skilnings á almennri
Uskaparliagfræði, þvi að hér er um tvær tcgundir búskapar að ræða,
StI>1 e'u svo ólíkar, að þær eiga erfiða samleið. — Frumbóndinn er liinn
eiS'nlegi bóndi. Viðskifta-bóndinn er í áttina til að vera iðnaðarmaður og
u.efti þvj ejns Jieíta iðnbóndi. — Frumbúið er sjálfstæð hagsmunaheild,
Setn shirfar inn á við. Iðnbúið er ósjálfstæður partur úr kerfi viðskiftanna,
'k starfsemi þess stefnir út á við. Frumbúið þarf einangrun. Tíðar sam-
k'U'gur gera því oft meiri skaða en gagn. Iðnbúið er aftur á mé>ti því betur
■ gt, þvi betur sem það fellur inn i kerfi sitt sem lijól í vél. Frumbónd-
hæfir bezt strjálbýli, en iðnbóndanum þéttbýli. Frumbúið þarf að
■> all-fjöihljða framleiðslu, en iðnbúið lielzt sem eirihæfasta. Af þessu