Eimreiðin - 01.10.1940, Síða 15

eimreiðin
EDDA FINNLANDS
311
þeirra, og þetta hefur komið af stað nokkurskonar pílagríms-
ferðum til þeirra staða, þar sem fólk heldur, að þeir hafi
átt heiina. Sá vísnasöngvari, sem menn vita einna mest um,
•er gáfukonan Larin Paraska. Presturinn Ad. Neovius safnaði
kvæðum hennar, spakmælum og gátum, sem síðar var gefið
út sértsaklega og löngu síðar en söguljóðið Kalevala.
Mennirnir, sem gerðu söguóðinn að opinberri menningar-
■eign, eru þó ekki sérstaklega vísnasöngvararnir, en fyrst og
fremst þeir, sem ferðuðust um landið og skrifuðu upp kvæð-
in, svo að þau gátu síðar komið út i samhengi. Brautryðj-
andinn er Henrik Gabriel Porthan. Með kveri sínu „De poesia
Fennica", sem gefið var út í Ábo 1766—1778, vakti hann þjóð-
legan rannsóknaráhuga á mörgum sviðum. Lærisveinar hans,
G. Ganander og E. Lencquist, fylgdu dyggilega í fótspor hans
með rannsóknum sínum á finskri goðsagnafræði. Þetta merki-
lega starf féll þó á tímabili niður, vegna nýrra árása á þjóð-
ina frá Rússlandi. Baráttan fyrir frelsinu krafðist andlegra
°g líkamlegra krafta þegnanna. En þegar stríðinu lauk, tóku
nienn á ný með ástundun og elju að draga fram úr djúpi
gleymskunnar andlega minjagripi þjóðarinnar. Sá maður, sem
þá vann mikið að söfnun hinna gömlu kvæða, var Zacharias
Topelius hinn eldri (1781—1831), faðir skáldsins með sama
nafni. Hann var læknir í norðurhluta landsins, og á embættis-
ferðalögum sínum hitti hann marga gamla vísnasöngvara,
sem kunnu urmul gamalla þjóðkvæða.
Arftaki Topeliusar á þessu sviði, Elias Lönnrot (1802—
1884), er þó sá, sem mesta frægð hefur hlotið fyrir að safna
kvæðunum í Kalevala, og þann heiður á hann með réttu
skilið, því starf hans ber ekki aðeins merki djúptækrar ihug-
nnar og þekkingar í vali kvæðanna, heldur hafði síðar mikil-
Vaeg áhrif á finskt þjóðlíf, þegar kvæðin voru gefin út og urðu
Mniennings eign.
Elías Lönnrot var af fátækum ættum. En þrátt fyrir það
komst hann ungur til menta, og árið 1822 varð hann stúdent
1 Ábo, ásamt tveimur öðrum frægum Finnum, þeim Snell-
niann og Runeberg. Elias Lönnrot vildi verða læknir, en jafn-
framt læknisfræðinni las hann þjóðvísur þær, sem Topelius
hafði safnað. Og þegar Topelius hvatti hann síðar til að halda