Eimreiðin - 01.10.1940, Page 57

eimreiðin UM NÝFUNDNALAND OG SKULDABASLIÐ ÞAU
353
bærra og arðlausra eða arðlílilla framkvæmda fyrir erlent
lánsfé.
Það er hinsvegar engu síður lærdómsríkt margt, sem ólíkt
er um landshagi heggja þjóðanna.
Pyrst skal nefna það, að lengi var Nfland langfremst allra
landa í fiskframleiðslu. Einkanlega í þorskafla og saltfisk-
framleiðslu. Á seinni árum hafa 'þó íslendingar komist fram
úr Nflendingum að þorskafla og yfirleitt öllum fiskafla (síld-
m hefur gert mestan mun). Þessi dugnaður íslendinga hefur
spilt fyrir fiskverzlun Nflendinga svo, að fjárkröggur þeirra
uiá að nokkru leyti rekja þaðan. Þess má uin leið geta, að
sá dugnaður lands vors er virðingarverðari fyrir það, að fiski-
nienn Nflands eru 5 sinnuin fleiri en fiskimenn íslenzkir og
veiðisvæði Nflands rúmlega þrefalt víðáttumeira. Á seinni ár-
uni hefur pappírsframleiðsla aukist svo á Nflandi, að sum
ni'in er þar nú framleitt meira af pappir en þorski. Það má
segja, að í tiltölu við fólksfjölda framleiði nú Nflendingar
nieiri pappír en nokkur þjóð í heimi. íslendingar geta hins-
Negar skákað þeim i því, að þeir nota meiri pappír á nef hvert
1 landi sinu en nokkur þjóð önnur. Þeir eru m. ö. o. mest
lesandi og mest skrifandi þjóð í heimi. Bókagerðin á íslandi
er á seinni árum svo gífurleg, að hvergi eru dæmi annars eins.
En því má bæta við, að það er ekki einasta til bóka og skrifta
sein pappír er með afbrigðum notaður, heldur einnig (eins
°g skáldið sagði) „til kamar- og kramarhúsa“, þ. e. i þjónustu
þrifnaðar.
Um Nflendinga er hinsvegar það að segja, að þeir eru langt
nÖ baki í bókmentum, og yfirleitt stendur menniiig þeirra
lungt neðan við íslenzka menningu. Til skamms tíma var
þar engin skólaskylda og fimtungur landsmanná talinn ólæs.
Skólamentun í hönduin fávísra kirkjuflokksmanna — og
kaþólskra klerka. — Bókasöfn og lestrarfélög, þar til nýlega,
engin, og dagblöð aðeins í höfuðborginni og lítið úthreidd,
skólar fáir og lélegir o. s. frv.
Hið lága menningarstig Nflands skilst betur, þegar athugað
er’ öll bygðin er aðeins með ströndum fram og langmestur
klidi fólksins býr í sjávarþorpum og í höfuðborginni (Grims-
kylýður). Landbúnaður er því enn injög skamt á veg kom-
23