Eimreiðin - 01.10.1940, Page 98

394
RITSJÁ
EIMREIÐIN
að misþyrma sannleikanum og skæla og skekkja sjálfa mannkynssög-
una. En Elínboi'g Lárusdóttir hefur sýnilega revnt að kynnast sem bezt
þvi aldarfari, sem hún lýsir. Vér könnumst við margt .af því, sem hún
hefur að segja, könuumst við, að hér séu upp dregnar sannar þjóðlifs-
myndir frá merkilegu timahili úr sögu þjóðarinnar: Þjóðlifsmyndir,
sem vert er að geyma og varðveita frá gleymsku og glötun. Sv. S.
Davið Stefánsson frá Fagraskógi: SÓLON ISLANDUS I—II. Akuregri
19i0. (Dorsteinn M. Jónsson). Naumast er lokið lestri þriggja hinda hók-
arinnar „Förumenn", er nýtt tveggja binda skáldverk um þann þeirra,
sem síðast var frá greint, berst manni í liendur. Það er lifssaga Sölva
Helgasonar, rituð af vinsælasta Ijóðskáldi Islendinga, sem nú er uppi.
Eftir að hafa í meir cn tuttugu ár gefið sig heilan og óskiftan við
ljóðagerðinni, nema er hann í eitl eða tvö skifti scmur leikrit, lætur
Davíð Stefánsson frá sér fara fyrstu skáldsöguna: um „málarann og
stórspekinginn Sölva Helgason", sem sagt er að hafi um sjálfan sig
ort húsganginn alkunna:
„Ég er gull og gersemi,
gimsteinn elskuríkur,
ég er djásn og dýrmæti,
drolni sjálfum líkur.“
Þctta skáldrit er hvorttveggja: hörmungasaga íslenzka öreigans og þaul-
hugsuð sálgreining á geðsjúklingi, höldnum því mikilmenskubrjálæði,
sem á að hafa einkent Sölva Helgason og eliki er með öllu óþekt hjá
sumum löndum hans fyr og síðar. Jafnframt er þessi Sólon Islandus
tj'ptunarmeistari og vandlætari. Hann hellir tir skálum reiði sinnar
yfir alla, sem honum finnast sér andsnúnir og ekki meta að verðleik-
um gáfur hans og snilli. Ég býst við að höfundurinn liafi stuðst við
ýms munnmæli um Sölva, er hann samdi bók sina, og reisupassa iians
liefur liann að mestu tekið óbreyttan upp. Ekki þarf annað en virða
fyrir sér sjálfsmynd Sölva, sem birt er framan við II. bindi þessarar
bókar, umvafin eilífðarblómum og allskonar skrauti, til þess að gauga
úr skugga um, að i bonum hafa búið miklir hæfileikar til dráttlistar.
Meðvitund lians unt gáfur þær, sem liann var gæddur, óslökkvandi þrá
hans til að láta þær fá að njóta sín, en vanmáttur öreigans og oln-
bogabarnsins á aðra sveif, gerir liann að ofvita og angurgapa i augum
þjóðarinnar, eins og lífi hennar er liáttað. Davíð Stefánsson bjargar oft-
ast samúð lesandans með þessum vonarpeningi, þrátt fyrir óláns-
feril hans. Stundum verður reyndár vart á milli séð, hvort má sin
meira, óbeitin eða samúðin, þvi ófagur er ferill Sölva á köfluin, eins
og Davíð lýsir lionum.
Þessi Sölvi Daviðs Stefánssonar er allra manna tannhvassastur, og
nægir að henda á dóm lians um Þingeyinga (II, bls. 245): Þeir eru „þvi
vanastir að verða hcimaskítsmát i liverju tafli og skortir þá bvorki