Eimreiðin - 01.07.1943, Blaðsíða 23

eimheiðin VILHJÁLMUR STEI'ÁNSSON OG ULTIMA THULE
199
eða 4. hönd og stundum syo, að sannsögli Pyþeasar er tætt í
sundur. Svo virðist seni Pyþeasi hafi verið trúað, er hann kom
heim úr þessari för, en síðari menn hafi ráðizt á sannsögli
ból iar hans, af því að hún var í ósamræmi við grisku heim-
spekina. Pyþeas var svo, er frá leið, stimplaður sem erkilygari
°g hefur orðið að liggja undir því ámæli fram til siðustu tíma,
sið vísindaleg rannsókn hefur leitt þið sanna í ljós og veitt
honum verðskuldaða uppreisn sem stórmenni.
För Pyþeasar var líklega kostuð af Massiliuborg. Skip hans
var liklega þilskip ineð rásegli, þremur áraröðum og ca. 400—
ö00 smálesta burðarmagni, ágætt sjóskip og vegna áranna
óháð vindi. Á svona skipi sigldi Pyþeas út um Njörvasund og
norður til Bretlandseyja. Lýsir hann íbúunum þar, atvinnu-
rekstri þeirra og lifnaðarháttum fyrir ca. 2200 árum síðan. Er
það skrítið að geta lesið slíka lýsingu nú.
Tit þess að Pyþeas hafi siglt frá Skotlandi til íslands, er
næstum óhjákvæmilegt að ætla, að hann hafi fengið spurnir
;|f því á Bretlandi. Hverjar líkur eru fyrir því? Til þess að
svara þessu tekur Vilhjálmur til athugunar skipakost og sigl-
mgar steinaldarmanna í Vestur-Evrópu um tugi þúsunda ára
fyrir norðurför Pyþeasar. Lífsafkoma steinaldarmanna var
Riiklu háðari afla úr vötnum og sjó en var á síðari járnöld,
er betri tæki fengust til ruðnings og ræktunar. Steinaldarmenn
hafa líklega verið sjómenn góðir og farkostir þeirra líklega
hreint ekki afleitir, sumir þeirra að minnsta kosti að því leyti,
að þeir hafa i'lotið vel. Því Vilhjálmur bendir rcttilega á, að
Rálega (ill eylönd og eyjar heimsins, sem byggileg eru mönn-
Unh hafa fundizt og byggzt á steinöld. Lönd þessi og eyjar
inunu venjulega hafa fundizt þannig, að farkosti hafi lirakið
þangað. En til þess urðu þeir að geta flotið lengi ofan
sjávar. Steinaldarmenn munu jafnan hafa haft öngla og önnpr
veiðarfæri á farkostum sinum og getað veitt til matar sér.
Stundum munu lönd þó hafa fundizt þannig, að þau hefur
hillt upp. Vilhjálmur heldur því fram, að á steinöld liafi
skipzt á framfara- og hnignunartímabil. Hví skyldi það ekki
hafa verið svo! Ekki hefði t. d. þurft meira til en að einhvcr
af skæðustu pestum þétthýsissvæða í Asíu hefði breiðzt út
vfir Evrópu, strádrepið fólkið, gerzt landlæg um stund og