Eimreiðin - 01.05.1960, Side 72

160
EIMREIÐIN
eða hljómgott í hlustum og munn-
um síðari tíma manna og öllum
öðrum en íræðimönnum því stór-
lega rýrður auður. Lærdómsmenn
um málsögu væru vel spyrjandi
þess, hvort sú breyting kunni ekki
að eiga eitthvað skylt við ljóð-
bandalos hinnar léttbundnu dans-
kvæða í'yrir tíma hennar eða hall-
ærismessugerð hinna fyrstu lút-
ersku biskupa, sem nota urðu laus-
málsþýðingar útlendra sálma til
kirkjusöngs vegna breyttra siða.
Mættu áðurnefnd málbrigði, hverj-
ar rætur, sem til liggja, gefa síðari
mönnum nokkra varúð við óþörfu
nýjabrumi, allrahelzt þegar mest
berzt að af þvi, svo sem á styrjalda-
og umbrotatímum. Þá og aldrei
fremur sannast máltækið forna:
„Illt er í ætt gjarnast og þá reyn-
ast flest veður válynd, en fæstu að
treysta, enda fylgja styrjöldum og
stórbreytingum gjarna furðumörg
mannspjöll." Er það því kunnara,
sem nær kemur í tímatalinu, t. d.
fluttu Napoleons styrjaldirnar
hingað út, sem undiröldu frá brim-
inu — ekki nær en þær þó komu —,
faraldur af fransós. Meira gátu
menn hér þá trauðlega veitt sér af
afleiðingum agaleysisins, þótt út úr
sér tækju beizlið, má þó nefna 111-
ugastaðamorðin og ránið á Kambi,
svo að ekki séu eftirskilin hin
kunnari dæmin um siðferðislos þess
tíma né þau, er ljósast mættu verða
til hvers drógu og eru Jrví lærdóms-
ríkust. Um bókmenntir okkar þá
þarf síður að tala. Þær voru ekki
svo vorlegar um þær mundir að á
þeim yrðu hornahlaup að marki
né öfugsnúður tíðarandans næði að
beygja krók þeirra til frambúðar
að smekk sínum.
Þá horíir öllu breytingavænlegar
hér á landi nú á tímum að afstöðn-
um tveimur heimsstyrjöldum og að
hrundum eða stríðandi heimspeki
og siðfræði-kerfum allrar fym tíð-
ar, heimsmet (eða fast að því) 1
lausaleiksbarnaeign til líkamans
og ókvæðaskáldskapur til sálarinn-
ar eru ný tákn tímanna. Hér skal
ekki rætt um mannfjölgunina,
hvorki þá, sem í hjónaböndum er
til komin né hina, enda leitt verk
að bera út börn þótt þau J^ættu of-
mörg eða af illum toga, en ætti að
vera meinlaust þótt skoðað væri
hvert stefna sýnist með viðhald mál'
fimi og annarra auðkenna tungu"
málsins. Þar væri athugunarefm
eftir þeirri reynslu að dæma, sem
geymd Jreirra verðmæta hefur gef'
ið allra helzt ef einhver líkindi sæj'
ust til miður heppilegra breyting3-
Þótt Jiað kunni að Jaykja yfirlæt'
islegt má slá Jdví föstu og sanna
með liandritafjölda af íslenzkum
höndum skráðum, að minni Jrjóðai
okkar á forna hluti hefur verið stói'
um betra en sannað verður að verið
hafi á rneðal annarra nálægra þjóða
flestra. Finnar munu einir hei
nærlendis geta haldið Jrar til jafm
við, hafa nýlega birzt hér sannanU
afreka Jreirra við geymslu form<l
skáldverka Jrar sem eru Kalevalu
kvæðin, en allur sá bálkur var iú
aður upp eftir minni nokkull‘l
bóklausra aljrýðumanna. Þar er lUl’
að ræða minnisverk á borð V1
geymslu Eddukvæðanna fyrir ritu’1
JreiiTa.
Ósennilegt er að þessar þjúð11