Uppeldi og menntun - 01.01.2002, Blaðsíða 185

ANNA ÞÓRA BALDURSDÓTTIR
sýna meiri merki kulnunar en þeir sem eldri eru og kemur það heim og saman við
niðurstöður erlendra rannsókna. Hugsanlegar ástæður þess gætu verið minni starfs-
reynsla og ef til vill færri til að halla sér að og leita aðstoðar hjá, þ.e. að yngri kennar-
ar hafi ekki enn þá komið sér upp stuðningsneti faglega séð eins og eldri kennarar
gætu hafa gert. Sú staðreynd ein að vera nýr í starfi er álagsþáttur og er nauðsynlegt
að veita þeim leiðsögn og verulegan stuðning í starfi einkum á fyrsta starfsári sínu.
Yngri kennarar eru einnig staddir á öðrum stað í lífshlaupinu, þeir eru að koma sér
upp þaki yfir höfuðið og eru sennilega í meira mæli að greiða niður námsskuldir.
Brottfall er oftast mest meðal yngstu kennaranna og því full ástæða til þess að huga
vel að þörfum þess hóps.
Samskipti
I niðurstöðum um samskiptaþættina, stuðning, samstarf og hrós, kom greinilega
fram að öll samskipti við skólastjórnendur og foreldra virðast mikill áhrifaþáttur.
Hrós og hvatning skólastjórnenda skiptir kennara miklu og kemur það heim og sam-
an við niðurstöður erlendra rannsókna sem sýna að samskipti við yfirmenn skipta
jafnan mestu máli. Vert er fyrir skólastjórnendur að hafa í huga hversu áhrifamikið
verkfæri í stjórnun hvatning og lirós eru. I nýlegum rannsóknum um starf skóla-
stjórnenda í framhaldsskólum og leikskólastjóra kom einnig fram hversu mikilvægt
kennurum finnst að fá hrós frá skólastjórnendum (Oddný Harðardóttir 2001, Arna H.
Jónsdóttir 1999).
Þá virðast samskipti við foreldra mikill áhrifavaldur. Velta má fyrir sér hvers
vegna svo sé. Með núgildandi grunnskólalögum er foreldrum tryggður meiri form-
legur réttur til áhrifa og afskipta af skólastarfi og gæti það verið meiri álagsþáttur
meðan þessi réttur er að festast betur í sessi. Hugsanlegt er að samskipti foreldra við
kennara séu meiri þegar um óánægju og neikvæða þætti er að ræða og valdi því tals-
verðu álagi. Einnig er spurning hvort það sé enn þá svo að samskipti foreldra og
kennara eigi sér oftar stað þegar um neikvæð atvik er að ræða og þætti sem valda
óánægju og þess vegna séu samskiptin við foreldra meiri áhrifavaldur en ella.
Hlutverk
Niðurstöður gefa til kynna að sterkt samband sé milli kulnunar og hlutverkaárekstra
og þess ef hlutverk á vinnustað eru lítt eða illa skilgreind. Sýnir það fram á mikilvægi
þess að störf og starfsstöðvar séu vel skipulögð. Ef skilgreining hlutverka er ekki
nægilega skýr og ekki nógu ljóst til hvers er ætlast, og togstreita verður um tíma
kennarans, er hætt við að tilfinningar hans í garð nemenda og samstarfsmanna geti
orðið neikvæðar. Erfiðara er fyrir stjórnendur að eiga við árekstra sem verða vegna
persónulegra aðstæðna og mikilvægt er því að hver og einn dragi sem mest úr hættu
á árekstrum milli starfs og einkalífs.
Vinnuálag
Niðurstöður rannsóknarinnar sýna að þættir sem valda vinnuálagi hafa umtalsverð
áhrif á það að kulnunar verði vart. Kulnunar virðist fremur gæta hjá þeim sem upp-
183