Uppeldi og menntun - 01.01.2002, Page 196

HLUTVERK SKÓLASTJÓRA OG MAT ÞEIRRA
• Öll ráðningarmál skólastjóra, kennara og annarra starfsmanna skóla færðust
til einstakra sveitarfélaga. Tilhögun þeirra mála er að jafnaði sú að sveitar-
stjórn ræður skólastjóra og skólastjóri, í umboði sveitarstjórnar, ræður kennara
og annað starfslið. Má segja að sambærilegur háttur hafi verið hafður á áður
en þessar breytingar tóku gildi.
• Allar fjárveitingar til skóla eru nú á hendi viðkomandi sveitarstjórnar. I lögum
er t.d. ekki kveðið á um stærð námshópa eða tíma til sérkennslu. Fyrirkomu-
lagið er því að talsverðu leyti byggt á hefðum en skólastjóri getur haft talsverð
áhrif á þessa þætti vegna sérþekkingar sinnar og nálægðar við sveitarstjórn.
Þróun fjármála hefur orðið sú að í auknum mæli eru skólum veittar svokallað-
ar rammafjárveitingar sem skólastjóra er ætlað að vinna úr og skipta á einstaka
kostnaðarliði. Þess ber að geta að meirihluta þessara fjárveitinga er ráðstafað
með kjarasamningum við kennara og aðra starfsmenn.
Ýmsar fleiri mikilvægar breytingar voru ákvarðaðar með lögum þessum. Má líta á
sumar þeirra sem afleiðingu af aukinni valddreifingu og þar með aukinni fjarlægð
milli skóla og menntamálaráðuneytis. Menntamálaráðuneytið ber ábyrgð á inntaki
skólastarfs og framfylgir því með útgáfu reglugerða og námskrár annars vegar og
með auknu eftirliti hins vegar. Helstu breytingarnar eru:
• Stofnun foreldraráðs við hvern skóla sem hefur rétt til umsagnar um stefnu-
mörkun viðkomandi skóla og framkvæmd hennar.
• Akvæði um að hver skóli semji skólanámskrá þar sem ákvæði aðalnámskrár
eru nánar útfærð og sérstöðu skólans og sérstökum áhersluatriðum lýst.
• Akvæði um að sérhver skóli innleiði sjálfsmat sem leið til að vinna kerfisbund-
ið að umbótum og auknum gæðum í skólastarfi. Menntamálaráðuneyti annast
eftirlit með sjálfsmatsaðferðum skóla.
• Akvæði um að sérhver skóli móti endurmenntunaráætlun í samræmi við þær
áherslur sem lagðar eru í skólanámskrá viðkomandi skóla.
Fleiri breytingar má tilgreina, s.s. fjölgun kennsludaga, sem einnig hefur verið samið
um í kjarasamningum, og nýjar námsgreinar eins og upplýsingatækni og lífsleikni.
AÐFERÐ
Til að leita svara við spurningum um umhverfi grunnskólans, sjálfstæði hans, innra
starf og hlutverk skólastjóra var saminn spurningalisti sem sendur var öllum skóla-
stjórum í grunnskólum landsins. Við undirbúning listans var farið yfir ritað efni, m.a.
Skýrslu nefndar um mótun menntastefnu (1994) og Lög um grunnskóla (nr. 66/1995) í því
skyni að greina helstu breytingar á starfsemi grunnskóla við yfirfærsluna frá ríki til
sveitarfélaga. I sama tilgangi voru tekin viðtöl við fimm reynda skólastjóra. Á grund-
velli þessarar gagnaöflunar voru unnin drög að spurningalista.
194