Uppeldi og menntun - 01.01.2002, Qupperneq 254

STUÐIAR EINKAREKSTUR ALMENNINGSSKÓLA A Ð BETRA SKÓLASTARFI?
Gill og félagar segja að þrátt fyrir gagnrýni sé ávísanakerfi sums staðar notað í
Bandaríkjunum á afmörkuðum sviðum. Þeir benda aftur á móti á að samningsskólar
sé nýlegt fyrirkomulag við rekstur almenningsskóla sem njóti nú mikillar athygli.
Grunnhugmyndin með samningsskólum sé að opna leiðir til frjálsræðis og mark-
aðstengingar almenningsskóla með því að gera samninga við áhugafólk um rekstur
þeirra. Segja þeir hugmynd þessa af svipuðum meiði og þá um ávísanakerfi en ekki
eins altæka og umdeilda.
SAMNINGSSKÓLAR
I bókinni Charter School. A Reference Hnndbook sem gefin var út árið 2000 dregur Weil
upp aðgengilega mynd af sögulegum og lagalegum þáttum við tilurð samningsskóla.
Hann bendir á að engin alríkislög hafi verið sett um þessa skóla lieldur hafi hvert
fylki eða fræðsluumdæmi sín eigin lög og reglur um þá. Þau séu nokkuð mismun-
andi en yfirleitt þannig útfærð að fræðsluyfirvöldum er veitt heimild til að gera
samninga við þá aðila sem hafa áhuga á að setja á laggirnar slíka skóla.
Samkvæmt Weil (2000:1, 86) var fyrsti samningsskólinn settur á laggirnar í Banda-
ríkjunum árið 1991. Síðan þá hefur þeim fjölgað allhratt; 1998 voru starfræktir um
1100 skólar í ýmsum fylkjum Bandaríkjanna og skólaárið 1999-2000 voru þessir skól-
ar um 1700. Weil segir að talsmenn þessarar skólagerðar hafi verið ötulir í sínum
áróðri sem einkum hafi beinst að því að undirstrika að þetta fyrirkomulag væri væn-
leg leið til að stuðla að auknu vali og fjölbreytni í menntun sem og að hvetja til ný-
breytni og framþróunar í námi og kennslu. Ekki væri um gjörbyltingu á ríkjandi
hefðum við rekstur almenningsskólans að ræða heldur væri með þessu gert aðgengi-
legt að stofna skóla, kostaða af almenningi, er væru mun sjálfstæðari en hinn hefð-
bundni almenningsskóli. Hann segir að ferlið við stofnun samningsskóla felist yfir-
leitt í eftirfarandi (2000:87-94):
• Skilgreina aðstæður. Þeir sem áhuga hafa á að setja á laggirnar samningsskóla
verða að skilgreina hvers vegna þeir hafi áhuga á því að stofna slíkan skóla.
Þeir verði að setja skólastarfinu markmið og útfæra leiðir til að ná settum
markmiðum.
• Mynda starfshóp. Hinir upphaflegu hvatamenn verða að fá til liðs við sig
áhugasama einstaklinga um skólastarfið og mynda starfshóp. Hlutverk starfs-
hópsins yrði síðan að koma grunnhugmyndinni um skólann í framkvæmd
með samningi (charter) við fræðsluyfirvöld.
• Semja áætlun. Til að hugmyndin um skólastarfið sé viðurkennd af fræðsluyfir-
völdum þarf að gera ítarlega áætlun um starfsemi skólans. Áætlunin þarf að
fela í sér framtíðarsýn fyrir skólann og tilgreina ástæður fyrir stofnun hans. í
henni þarf að koma fram áætlun um námið, hvaða aðferð skuli beitt við
kennsluna og námsmat, áætlun um starfsmannahald, umfjöllun um málefni
nemenda og agamál. Þá þarf að gera grein fyrir því að hvaða námsárangri er
stefnt og hvernig hann tengist námsárangri í viðkomandi fylki. Einnig þarf að
setja fram fjárhagsáætlun og lýsingu á yfirstjórn skólans.
252