Tímarit lögfræðinga - 01.10.1953, Side 6

136
Aöstaöa dómara til andsvara viö gagnrýni.
um dómasamningu að gæta ákvæða laga, þ. e. aðallega
ákvæða 193. gr. laga nr. 85/1936 um meðferð einkamála
í héraði og 166. gr. laga nr. 27/1951 um meðferð opin-
berra mála, sbr. og 48. gr. hæstaréttarlaganna nr. 112/1935.
Meginsjónarmið löggjafans í þessu efni er það, að dóm-
arnir skulu vera „glöggir og skýrir, svo sem kostur er á“,
og það boðorð á dómari auðvitað fyrst og fremst að hafa
í huga. Annað boðorð dómara hlýtur jafnframt að vera
það að vera gagnorður og ýtarlegur rökstuðningur má
aldrei verða að mælgi. Nú mætti segja, að dómur sé fyrst
og fremst skrifaður fyrir málsaðiljana, sem eigi kröfu til
þess að fá skýra vitneskju um, hvers vegna niðurstaða
dómara varð sú, sem raun ber vitni. Þegar leikmenn eiga
aðild máls, er þó æðioft ekki unnt að fullnægja þessari
kröfu til hlítar. Það væri að jafnaði með öllu óframkvæm-
anlegt að semja alþýðuútgáfu af dómi og það fyrst og
fremst tímans vegna. Dómari hlýtur að nota meira eða
minna í rökstuðningi sínum lögfræðileg hugtök, sem al-
menningur skilur ekki nema að litlu leyti, og þarf að fá
skýringar frá lögfræðingi til að skilja. Verður það venju-
lega hiutverk hinna löglærðu málflutningsmanna að inna
slíkt starf af hendi. En þótt dómari noti þannig lögfræði-
leg liugtök í rökstuðningi sínum, þá kemur á hinn bóginn
alls ekki til mála, að dómur sé saminn eins og venjuleg
lögfræðileg ritsmíð, hvað þá heldur sem doktorsritgerð.
Veidur því fyrst og fremst það, að alltof mikill tími færi
í slíka afgreiðslu dómsmála. Islenzkir dómarar vitna t. d.
svo að segja aldrei í aðra dóma um svipað efni, innlenda
eða erlenda, fræðirit eða þ. h., þótt dómarinn kunni að
hafa athugað og íhugað þetta gaumgæfilega, áður en hann
samdi dóm sinn. Þá er og eitt sjónarmið, sem dómari verð-
ur að hafa í huga við dómasamningu. Ef mál er einfalt
og óbrotið, verður að teljast óverjandi að leggja mikla
vinnu í samningu dóms í slíku máli, fyrst og fremst
vegna þeirrar sóunar á tíma og vinnu, sem það hefði í för
með sér, og þar með hættu á drætti þýðingarmeiri mála.
En hér kann auðvitað sem oftar hver að líta sínum augum