Tímarit lögfræðinga - 01.10.1953, Síða 19

Tímarit lögfrœðinga
209
laganna, sem vikið var að. Sem dæmi má nefna: 1. gr.
laga nr. 50/1909 um náma; lög um verndun fornminja,
nr. 40/1907; lög nr. 42/1926 um skipströnd og vogrek, II.
kafli; Jb., Þb. 14 o. fl. Hér er ýmist hverjum sem er, eða
ríkissjóði, ætlaður sá réttur í almenningum, sem landeig-
andi annars ætti. Rök þess hljóta fyrst og fremst að vera
eignaréttur ríkisins.
Tilsk. 15/4 1776, sbr. 1. nr. 15/1897, er reist á framan-
greindri skoðun. Þá hefir og Landsyfirrétturinn staðfest
hana, sbr. dóm uppkv. 21/7 1873 (Fylgirit Víkverja 1873,
bls. 61) sbr. og Lyfrd. II., bls. 255. Loks hafa fræðimenn
haldið henni fram, sbr.: Bjarni Jónsson frá Vogi, ritgerð
í Áliti meiri hluta fossanefndar 1917 (B. II, bls. 18—45
einkum I. kafli og niðurlag) og Ól. Lárusson prófessor:
Eignaréttur, bls. 83—84 (Rvík, 1950).
Samkvæmt þessu verður að telja ríkið eiganda almenn-
inga, svo sem Mýrdalssands, með þeim takmörkunum, sem
leiða af sönnuðum réttindum annarra aðila. Má vel vera,
að nærliggjandi hreppar, sýslan eða einstaklingar geti
sannað sér þar meiri eða minni rétt. Á það hefur ekki
reynt.
Víst má þó telja, að ýmsir aðilar eigi sérréttindi á fjörum
þar. Vafasamt er hins vegar, hve víðtækur sá réttur er.
Sums staðar er um eignarétt að ræða, annars staðar reka-
rétt. Enginn vafi er t. d. á því, að Hjörleifshöfði á sina fjöru,
enda er hún samfelld heimalandi jarðarinnar. önnur fjara,
Bólhraunafjara, er á hinn bóginn tvímælalaust rekafjara.
Að því er Dynskógafjöru snertir er það víst, að Kerl-
ingardalsmenn eiga þar a. m. k. rekarétt. Hér skal ekki
nánar rætt um, hvort réttur þeirra er rýmri. Það hefur
ekki almenna þýðingu. En rétt er að víkja að þrem spurn-
ingum, er skipta máli almennt:
I. Verður rekamaður eigandi muna, sem eins er ástatt
um og járnið?
II. Verður landeigandi eigandi?
III. Verður ríkissjóður það, án tillits til þess, hvort ríkið
er landeigandi eða ekki?
14