Tímarit lögfræðinga - 01.06.1961, Blaðsíða 35

1728. Okkur íslendingum er hann að vísu mikið harms-
efni. en hann varð þó hið ytra tilefni til þess að laganám
við Hafnarháskóla tók allmiklum stakkaskiptum og þá
jafnframt að íslenzkir lagamenn fengu tækifæri til þess
að komast í nánari tengsl við lögfræði Evrópu. Þetta
tækifæri ber ekki að vanmeta. Annað mái er, að frum-
stæðu og þjóðlegu bændaþjóðfélagi hæfði Jónsbók enn
vel, enda kom það bezt í ljós, er hinar iangvinnu til-
raunir konunganna til þess að fá nýja lögbók lögfesta
urðu að engu. Hcr var það eins og víða annars staðar
hinn aldagamli venjuréttur reistur á grundvelli Jóns-
bókar og telgdur til á Alþingi, sem drýgstur varð. En
þau lögfræðilegu viðhorf, er leiddu til reglnanna frá 1732
um IJafnarháskóla og tilsic. 10/2 1736 um próf í lögum
og gildi þess voru stórmerkir áfangar á sviði lögfræði
og lagaframkvæmdar í rikjum Danakonunga, þótt við
Islendingar nvtum þess ekki fyrr en seint og síðar meir.
Reglurnar frá 1732 áttu sér nokkurn aðdraganda, sem
hér eru ekki tök á að rekja. Endurbæturnar, sem í þeim
fólust, voru þó meiri í orði en á borði. í 2. gr. segir:
„herefter tvende Professorer skulle tractere Jura saa at
den ene profiterer Jus Naturæ et Gentium, saa og Jus
publicum, men desforuden en Dag om Ugen Philosophiam
Moralem, den anden læser over Jus Justinianeum, og
forklarer derhos \ror Allernaadigste Lov, visende dens
Overensstemmelse med Naturens og Folke-Retten, saa-
vel, som andre Landets Love.“ Hér var lögfest sú skip-
an, að prófessorar skvldu vera tyeir, og var það deildinni
að sjálfsögðu styrkur. Áður var talan mjög á reiki, oft
aðeins einn, en stundum tveir og jafnvel þrír. En þessir
prófessorar voru oftast í meiri eða minni tengslum við
heimspekideildina og jafnvel fremur prófessorar þar en
í lagadeild.
Tilskipunin 10. febrúar 1736 markaði hins vegar djúp
spor a. m. k. á raunhæfum sviðum. Tilefni tilskipunar-
innar var fyrst og fremst það ófremdarástand, sem ríkti
Tímarit Ingfræðinga
81