Tímarit lögfræðinga - 01.06.1961, Page 65

um? Xokkuð svipaðar liliðslæður þckkjast fiá miðöícl-
um á Norðurlömlum. Þegar gildisbróðir varð fyrir bruna-
Ijóni, komu aðrir gildisbræður bonum til hjálpar og bættu
tjón hans. Hjálp þeirra var oftasl fólgin i vinnu eða efni
Lil endurbyggingar liins brennda húss.
Þessi hjálp var þannig bundin við gildin en ekki sveitar-
félögin. Þar var heldur ekki að ræða um niðurjöfnun
skaðabóta, og engin dæmi finnast þar um búfjártryggingar.
Það skal tekið fram, að á þeim tíma, sem íslenzku lög-
in voru rituð laut hin íslenzka kirkja vfirráðum erki-
biskupsins í Lundi. Þar var liinn fyrsti Hólabiskup, Jón
Ögmundsson, vígður árið 1106, ellefu árum áður en hin
islenzku lög voru rituð. \Tegna þessa voru möguleikar á
gagnkvæmum menningaráhrifum milli þessara tveggja
landa, og þá um leið á þvi, að Islendingar hafi fengið
hugmyndina um gagnkvæma tryggingu frá vitneskju um
brandstoð á Skáni. Ég vil þó ekki láta skilja mig þann-
ig, að um slikt hafi verið að ræða. Hið gagnstæða er
einnig hugsanlegt.
Akvæðin, sem minnzt liefur verið á um gagnkvæma
vátrvggingu, finnast einungis i öðru af aðalhandritum
Grágásar, Staðarhólsbók, og þau þekkjast ekki úr öðr-
um heimildum. Þetta bendir ef vill til þess, að þau séu
tiltölulega ung. Yngri lögbækur, Járnsíða 1271 og Jónsbók
1281, minnast ekki á þetta efni og engar vngri heimildir.
Það bendir til þess, að þau hafi fljótlega gengið úr gildi.
Tilgangurinn með þessum ákvæðum hefur vafalaust
verið sá, að koma í veg fyrir, að stór óhöpp, sem ein-
bver bóndi hreppsins varð fyrir, yrðu til þess að hann
yrði þurfamaður og þar með öðrum til byrði.
Fram bjá þessu var komizt, með þvi að skipta ábætl-
unni þannig, að allir bændurnir tækju þátt i tjóninu,
án þess að hlutur hvers og eins yrði svo mikill, að liann
bæði loeint tjón af. Þess vegna er með nokkrum rétti
unnt að flokka þessi ákvæði undir félagsmálalöggjöf
þjóðveldisins.
Timarit lögfræðinga
111