Tímarit lögfræðinga - 01.07.1973, Síða 66

Var því horfið að því ráði að endurskoða aðeins lögin um kjarasamninga
opinberra starfsmanna og það til bráðabirgða.
Helztu breytingum, sem þessi nýja lagasetning hefur í för með sér, má
skipta í þrennt:
1. í eldri lögum var svo ráð fyrir gert, að lögin tækju með þýðingarmiklum
undantekningum til starfsmanna, sem skiþaðir væru, settir eða ráðnir í þjón-
ustu ríkisins, ríkisstofnana eða atvinnufyrirtækja ríkisins, með föstum launum
og minnst 3 mánaða uppsagnarfresti, enda yrði starf þeirra talið aðalstarf.
Nýju lögin taka til allra starfsmanna, sem skiþaðir eru, settir eða ráðnir í
þjónustu ríkisins, ríkisstofnana eða atvinnufyrirtækja ríkisins, með föstum
tíma-, viku- eða mánaðarlaunum, enda verði starf þeirra talið aðalstarf. Und-
anþágur frá þessu ákvæði eru að mestu óbreyttar frá gömlu lögunum. Breyt-
ingin á ákvæðinu er fólgin í því, að svið laganna er rýmkað. Þau taka nú
til allra starfsmanna með föstum launum, enda sé starf þeirra talið aðalstarf,
en uppsagnarfrestur er ekki látinn skipta máli. Undir þetta falla hópar starfs-
manna, sem í daglegu tali eru nefndir lausráðnir. Áður samdi BSRB ekki
fyrir þá, sem höfðu minna en 3 mánaða uppsagnarfrest.
2. Skv. eldri lögum hafði BSRB samningsrétt fyrir ríkisstarfsmenn, en eftir
nýju lögunum fara heildarsamtök starfsmanna ríkisins, sem fjármálaráðherra
hefur veitt viðurkenningu, með fyrirsvar ríkisstarfsmanna um aðalkjarasamn-
ing. Þannig geta fleiri samtök en BSRB fengið samningsrétt. Fjármálaráðu-
herra veitti BHM þá viðurkenningu, sem hér um ræðir hinn 25, maí s. I.
3. Skv eldri lögum var allur samningsrétturinn hjá BSRB. Nú fá aðildar-
félög þeirra heildarsamtaka, sem viðurkenningu hljóta, hluta samningsrétt-
arins.
Heildarsamtök eiga að gera aðalkjarasamning. Þar skal kveðið á um launa-
flokka, meginreglur til viðmiðunar í launaflokka, föst laun, vinnutíma, laun
fyrir yfirvinnu og orlof, svo og greiðslu ferðakostnaðar. Hins vegar eiga nú
aðildarfélög viðurkenndra heildarsamtaka að semja um skipan starfsheita og
manna í launaflokka, sérákvæði um vinnutíma, ef um sérstakar aðstæður er að
ræða, fæðisaðstöðu og fæðiskostnað, svo og önnur kjaraatriði, sem aðal-
kjarasamningur tekur ekki til og eigi eru lögbundin. Samkvæmt þessu skipt-
ist samningsrétturinn milli heildarsamtaka og aðildarfélaga, og fá félögin nú
miklu meiri áhrif en áður var. Þessi skipting leiðir af sér ýmsar viðamiklar
breytingar á samningakerfinu.
Ein þýðingarmikil undantekning er þó frá þessum aðalreglum, sbr. 3. gr.
4. mgr. laganna, en þar er fjármálaráðherra veitt heimild til þess að leyfa
Læknafélagi Islands að semja sjálft fyrir þá félagsmenn sína, sem ráðnir eru
með minna en 3 mánaða uppsagnarfresti, enda óski hlutaðeigandi heildar-
samtök þess. Meginhluti lækna í oþinberri þjónustu hafa nú 2 mánaða upp-
sagnarfrest og Læknafélag íslands hefur samið fyrir þeirra hönd. Undanþágan
var sett í lögin að ósk félagsins til að samingsaðstaða þess yrði að sem mestu
leyti óbreytt.
Skv. lögunum fara samningar þannig fram:
Aðalkjarasamningur skal gerður til eigi skemmri tíma en 2 ára og koma til
framkvæmda 1. júlí næstan á eftir gerð hans. Ef almennar og verulegar kaup-
breytingar verða á samningstímabilinu má þó krefjast endurskoðunar hans án
uppsagnar. Er þetta í samræmi við lögin frá 1962.
64