Tímarit lögfræðinga - 01.11.1996, Síða 16

greiðslur og ýmsar aðrar tegundarlega ákveðnar greiðslur.35 Ef greiðsla verður
ekki lækkuð í réttu hlutfalli við galla eða aðra þá vanefnd, sem um er að ræða,
þá verður afslætti ekki beitt. Þetta á við, ef skipst er á tveimur einstaklega
ákveðnum greiðslum, t.d. tveimur hestum svo eitthvert dæmi sé nefnt.36
4. BEITING AFSLÁTTARHEIMILDAR í EINSTAKA SAMNINGS-
TEGUNDUM
4.1 Almennt
Eins og áður segir, er heimilt að krefjast afsláttar í fleiri tilvikum en í lausa-
fjárkaupum einum. Sömu meginsjónarmið eiga í meginatriðum við í slíkum
tilvikum, m.a. varðandi ákvörðun um tjárhæð afsláttar, t.d. í fasteignakaupum,
þótt þar hafi að vísu tíðkast frjálslegri aðferðir við ákvörðun afsláttarfjárhæðar.
4.2 Lausafjárkaup
í 42. og 43. gr. kpl. er kaupanda heimilað að krefjast afsláttar í tilefni galla á
hinu selda. Er sú heimild að meginstefnu til óháð því, hvort mikið eða lítið
kveður að galla. Stundum hefur þó verið talið, að strangari kröfur verði að gera,
þegar um sölu skipa eða notaðra lausafjármuna er að ræða.
Kaupandi getur krafist afsláttar í tilefni af vanheimild seljanda eftir svipuðum
reglum og eiga við um galla, enda þótt slrkra úrræða sé ekki getið í kaupa-
lögunum. Greiðsludráttur í lausafjárkaupum getur að jafnaði ekki heimilað
beitingu afsláttar. Sjá nánar kafla 1 og til athugunar H 1994 1839 (Ingólfur
Óskarsson). Þar er til þess vitnað, að kaupendur sportvöruverslunar reisi kröfur
sínar í málinu meðal annars á því, að beinlínis hafi um samist milli þeirra og
Ingólfs Óskarssonar (seljanda), að hinn síðarnefndi skyldi tryggja verslun
þeirri, sem hann seldi kaupendum, kaup á svonefndum Puma-íþróttavörum, en
Ingólfur hafi selt þær í heildsölu á þessum tíma og hugðist gera það áfram. Sala
á þessum vörum hafi verið veigamikill þáttur í rekstri verslunarinnar. Hafi
Ingólfur fyrir dómi staðfest framburð kaupenda að þessu leyti. Ingólfur hafi
hins vegar misst heildsöluumboðið fyrir þessar vörur um líkt leyti og kaup um
verslun hans voru gerð og gat því ekki efnt loforð sitt um þetta. Hafi kaupendur
borið, að þetta hafi valdið tímabundnum erfiðleikum í rekstri verslunarinnar, og
verði sá framburður þeirra lagður til grundvallar dómi. Þættu þeir af þessari
35 Bemhard Gomard: Obligationsret, 2. del, bls. 131; Carl Jacob Arnholm: Almindelig
Obligasjonsrett. bls. 286.
36 Sjá nánar Henry Ussing: Obligationsretten, bls. 104-105. Hann bendir á, að þegar eigin
greiðslu verður ekki skipt, verði að ná fram sömu niðurstöðu eftir öðmm leiðum. Þegar um
skipti er að ræða, er í Þýskalandi talið, að sá, sem á rétt til afsláttar, geti krafist tilsvarandi
fjárhæðar úr hendi viðsemjanda síns, sbr. BGB § 473. Ussing telur, að í dönskum rétti megi
a.m.k. leggja til grundvallar, að ámóta stóra galla á greiðslum beggja samningsaðila megi
jafna út.
166