Tímarit lögfræðinga - 01.11.1996, Síða 17

ástæðu eiga rétt til afsláttar úr hendi seljanda, sem teldist hæfilega ákveðinn
200.000 krónur. Að öðru leyti hefði kaupendum ekki tekist að sýna fram á, að
þeir ættu rétt til afsláttar eða skaðabóta úr hendi seljanda vegna viðskipta þeirra.
Um ákvörðun fjárhæðar afsláttar í lausafjárkaupum vísast til kafla 5.
4.3 Fasteignakaup
Því sjónarmiði hefur verið hreyft, að skilyrði heimildar til þess að krefjast
afsláttar í fasteignakaupum séu þrengri en í lausfjárkaupum. í því er talið felast,
að fyrir hendi verði að vera meiri háttar frávik í gæðum hins selda, svo afsláttar
verði krafist. Ef galli er mjög óverulegur í samanburði við kaupverðið, þýðir
þetta, að kröfu um afslátt er hafnað. Galli er þá talinn vera innan þeirra marka,
sem kaupandi verður að sætta sig við, þegar hann kaupir notað húsnæði.37 Sjá
til athugunar H 1994 2255 (Fannafold), þar sem segir: „í matsgerð dómkvaddra
matsmanna er talið, að annmarki á þakkanti teljist einkum vera útlitsgalli.
Leggja þeir til, að þakkanturinn verði hækkaður um 4 cm til að ráða bót á þessu.
Ekki verður fallist á með áfrýjendum, að hér hafi verið um leyndan galla að
ræða, sem stefndi beri ábyrgð á, en þakkanturinn var í samræmi við samþykktar
byggingamefndarteikningar. Verður því ekki fallist á kröfur áfrýjenda að þessu
leyti“. Sjá einnig til athugunar H 1994 1421 (Langamýri): „Gagnáfrýjanda var
ljóst, af hverju lekinn í gluggum stafaði og að þama var um tiltölulega einfalt
verk að ræða, sem iðnaðarmenn, sem voru að vinna í húsinu á hans vegum, gátu
hæglega lokið ... Leitt er í ljós, að nauðsyn hafi borið til að endurbæta lítillega
neglingu á þaki“.
Þó hefur verið talið, að skilyrði afsláttar séu rýmri, ef seljandi vissi eða mátti
vita um gallann, en hirti ekki um að skýra kaupanda frá gallanum. Sjá H 1993
839 (Safamýri) og til athugunar H 1983 2148 (ísafjörður). Þá hefur verið talið,
að um rýmri heimildir til þess að krefjast afsláttar sé að ræða, ef sala er liður í
atvinnustarfsemi seljanda, eða þegar gallann er að rekja til verks, sem
seljandinn hefur látið vinna. Sjá H 1985 1284 (Fremri-Nýpur) og H 1995 1401
(Bakkahlíð). í hinum seinni dómi segir m.a. svo: „Aðaláfrýjandi reisti sjálfur
umrætt hús ... Annmarkar á jarðvatnslögn og sökkulveggjum hússins voru með
þeim hætti, að gagnáfrýjendur þurftu ekki að búast við slíku. Að því virtu, sem
að framan greinir, þykja gagnáfrýjendur eiga rétt til afsláttar af kaupverði því,
er þau guldu aðaláfrýjanda og ætla verður, að hafi verið nálægt markaðsverði
slíkra eigna á þeim tíma“.
Afsláttur er vanefndaúrræði, sem tiltölulega auðvelt er að beita í lausa-
fjárkaupum. Það getur hins vegar verið ýmsum annmörkum bundið að beita því
vanefndaúrræði í öðrum samningstegundum, t.d. í fasteignakaupum. Verður
nánar vikið að því atriði í kafla 7 hér á eftir.
37 Bernhard Gomard: Obligationsret, 2. del, bls. 131; Anders Vinding Kruse: K0bsretten,
bls. 124 og sami höfundur: Ejendomskðb, bls. 124; Carl Jacob Arnholm: Aimindelig
Obligasjonsret. bls. 290.
167