Tímarit lögfræðinga - 01.11.1996, Síða 54

hennar fyrir lögmanni með öðrum hætti kemur ekki til greina, frekar en eftir
eldri lögum. Hins vegar verður að hafa í huga, að heimild þessi tekur aðeins til
lögmanna, en ekki til annarra málflutningsumboðsmanna. Samkvæmt megin-
reglu 2. mgr. 5. gr. MFL hafa hæstaréttarlögmenn einir lögmanna heimild til
þess að flytja mál fyrir Hæstarétti, en héraðsdómslögmenn geta þó með
sérstökum skilyrðum fengið slíkt leyfi, sbr. 2. mgr. 9. gr. sömu laga. Spyrja má,
hvort þeir héraðsdómslögmenn, sem ekki hafa fengið leyfi til flutnings máls
fyrir Hæstarétti, megi taka við birtingu áfrýjunarstefnu með þeim hætti, sem
fyrr var nefndur. I 5. mgr. 155. gr. EML er ekki gerður greinarmunur á héraðs-
dóms- eða hæstaréttarlögmönnum að þessu leyti. Má því telja lfklegt, að
héraðsdómslögmenn hafi sömu heimildir í þessum efnum og hæstaréttarlög-
menn, enda mun vera gengið út frá því í framkvæmd.34 Með þessu er þó ekki
sagt, að héraðsdómslögmönnum sé almennt heimilt að mæta í Hæstarétti við
þingfestingu máls og veita viðtöku áfrýjunarstefnu, sem ekki hefur verið birt.
3.2.3 Fyrstu aðgerðir málflutningsumboðsmanns
3.2.3.1 Málshöfðun og málsgrundvöllur
Málflutningsumboðsmaður, sem fengið hefur umboð til að fara með mál
stefnanda fyrir dómi, verður um leið að teljast hafa fengið heimild til að höfða
mál fyrir héraðsdómi.35 Oftast mun slíkt þó liggja í hlutarins eðli, enda
málflutningsumboð gjarna veitt beinlínis með málshöfðun fyrir augum. í öðrum
tilvikum kann þó að vera vafi um heimild málflutningsumboðsmanns til
málshöfðunar, eins og til dæmis þegar aðili leitar ráðgjafar lögmanns um
réttarstöðu sína. Erfitt getur verið að draga skýr mörk á milli ráðgjafar- eða
leiðbeiningai'þjónustu lögmanns og þess, að aðili teljist fela lögmanni mál-
flutningsumboð, en þau hljóta einkum að ráðast af túlkun á samningssambandi
aðila. Þegar litið er til H 1948 66, má ef til vill ætla, að tilhneiging sé í þá átt að
skýra slíka samninga svo, að þeir feli í sér heimild til að höfða dómsmál vegna
hagsmuna skjólstæðingsins.
H 1948 66
J áfrýjaði dómi í máli, sem H hafði höfðað gegn honum til heimtu skuldar.
Utivist varð af hálfu H í Hæstarétti. J krafðist þess aðallega, að málinu yrði
vísað frá héraðsdómi, en til vara sýknu. J lagði fram yfirlýsingu frá H þess
efnis, að nafngreindur lögmaður hafi höfðað málið í héraði án heimildar hans,
enda hafi J ekki komið nærri samningi þeim, sem skuldakrafan studdist við, að
öðru leyti en því að undirrita hann sem vitundarvottur. I dómi meiri hluta
Hæstaréttar segir, að ekki sé fullsannað, að lögmaðurinn hafi ekki haft umboð
til höfðunar málsins, þar sem hann hafi ekki átt þess kost að koma á framfæri
athugasemdum sínum. En þar sem yfirlýsing H yrði ekki skilin á annan veg en
hann teldi sig ekki eiga kröfu þá, er hann fékk dæmda í héraði, og að hann ætli
34 Skv. símasamtali við Erlu Jónsdóttur, hæstaréttarritara, 22. mars 1994.
35 Markús Sigurbjörnsson: Einkamálaréttarfar, bls. 125.
204