Tímarit lögfræðinga - 01.09.2000, Blaðsíða 62

Reglan mælti áður fyrir um að vextir skyldu vera 2% ársvextir. í skýringum
í greinargerð með frumvarpi því, sem síðar varð að skaðabótalögum, er sérstak-
lega tekið fram að leggja beri vexti við höfuðstól árlega og verður ekki séð af
skýringum í greinargerð með frumvai-pi því sem varð að lögum nr. 42/1999, að
ætlunin hafi verið að breyta þessu.7
Eins og fram kemur í 16. gr. skaðabótalaga tekur regla þeirra um vexti til
krafna um bætur fyrir þjáningar, varanlegan miska, tímabundið atvinnutjón,
missi framfæranda og varanlega örorku. Þetta er sérregla og hún verður ekki
skýrð rýmra en leiðir af orðalagi hennar.8 Af því leiðir, að regla 7. gr. vaxtalaga
gildir um almenna vexti á aðrar skaðabótakröfur.
Þegar vaxtalögin tóku gildi á árinu 1987 var gildissvið 7. gr. þeirra því ekki
einasta rýmra en það er nú, heldur mælti reglan fyrir um mun hærri vexti á
skaðabótakröfur en nú gilda. Áttu vextir að nema vegnu meðaltali ársávöxtunar
á nýjum almennum útlánum hjá viðskiptabönkum og sparisjóðum þegar tjón
varð. Þeir vextir eru nú (september 2000) 18,1%. Ein af þeim breytingum, sem
gerðar voru á vaxtalögum með lögum nr. 67/1989 var, að 7. gr. var breytt
þannig, að skaðabótakröfur skyldu bera vexti frá þeim degi, er hið bótaskylda
atvik átti sér stað og vera á hverjum tíma jafnháir vegnu meðaltali vaxta af
almennum óbundnum sparisjóðsreikningum hjá viðskiptabönkum og sparisjóð-
um. Þeir vextir eru nú 1,5% á ári. Sé skaðabótakrafa miðuð við verðlag síðar en
hið bótaskylda atvik átti sér stað, skal krafan þó bera vexti frá þeim tíma. Sú
veigamikla breyting, sem gerð var á hæð vaxta á skaðabótakröfur, er ekkert
skýrð í greinargerð, sem fylgdi frumvarpi því, er síðar varð að lögum nr.
67/1989. Hefði þó verið ærin ástæða til.
Fullyrða má, að vextir á skaðabótakröfur, þ.e. samkvæmt 7. gr. vaxtalaga,
séu allt of lágir og brýna nauðsyn beri til að hækka þá sem fyrst. Erfitt er að
benda á rök fyrir því að vextir á tilteknar skaðabótakröfur vegna líkamstjóns
eigi að vera hærri en vextir á aðrar skaðabótakröfur. Hér er um mikla almenna
hagsmuni að ræða þar sem eru allar kröfur um skaðabætur innan samninga og
fjölda krafna um skaðabætur utan samninga, þ.e. svo fremi sem þær falli ekki
undir sérreglu 16. gr. skaðabótalaga.
Það er vissulega álitamál hve háir slíkir vextir eiga að vera. Skal bent á að
rökstuðningur fyrir því að hækka vexti samkvæmt 16. gr. skaðabótalaga úr 2%
í 4,5% miðast við þá ávöxtunarmöguleika, sem nefnd um endurskoðun skaða-
bótalaga taldi, að þá væru fyrir hendi í þjóðfélaginu. Er tekið fram í frumvarpi
því, sem síðar varð að lögum nr. 42/1999, um breyting á skaðabótalögum, að
tillagan sé í samræmi við niðurstöðu í H 1995 937.9 Þessi rökstuðningur verkar
7 Aiþingistíðindi 1992-93, A-deiId, bls. 3656 og Alþingistíðindi 1998-99, A-deild, bls. 1299.
8 Sjá og Alþingistíðindi 1992-93, A-deild, bls. 3629.
9 Sjá Alþingistíðindi 1998-99, A deild, bls. 1293. Tekið skal fram, að ávöxtun bóta fyrir líkamstjón
fram til 18 ára aldurs er metin 3% í stuðli þeim sem notaður er við útreikning bóta fyrir líkamstjón.
130