Tímarit lögfræðinga - 01.09.2000, Blaðsíða 23

felldi niður tapið á þeim grundvelli að um nýtt félag væri að ræða. Nefndin féllst á
kröfur félagsins um ógildingu á leiðréttingu skattstjóra.
Meðal annars vegna vandamála sem þessir úrskurðir lýsa var með lögum nr.
147/1994 gerð sú breyting á 7. tl. 31. gr. tskl. sem veitir skattyfirvöldum
nauðsynlega heimild til að taka á slíkum og skyldum málum. Telja verður það
eðlilegri leið að löggjafarvaldið taki á vandamálum sem þessum í stað þess að
fara fram með lítt ígrunduðum sniðgöngusjónarmiðum.
3.3 Vaxtalaus lán
Lán frá hlutafélagi til hluthafa geta verið vaxtalaus eða vaxtalítil.28 29 Ekki
hefur verið talið að 1. mgr. 58. gr. eigi við um vexti af slíkum lánum, sbr. rskn.
nr. 601/1980 (Úrt. bls. 86-87). Málið varðaði vaxtalaust lán frá hlutafélagi til
hluthafa og laut að leiðréttingu á skattskilum hluthafans.
í málinu var um að ræða hluthafa sem samkv. framtali 1979 skuldaði hlutafélagi kr.
9.764.350 sem ekki voru vaxtareiknaðar. Skuldin var tilkomin vegna kaupa á hluta-
bréfum í félaginu. Skattstjóri færði hluthafanum til tekna reiknaðar vaxtatekjur á
árinu 1978 að fjárhæð kr. 1.527.122, með vísan til 7. gr. 1. nr. 68/1971 um arðstekjur.
Ríkisskattanefnd felldi þessa leiðréttingu skattstjóra niður með eftirfarandi orðum:
„Ekki er að finna í lögum nr. 68/1971, um tekjuskatt og eignarskatt, ótvíræða heimild
til handa skattyfirvöldum að áætla tekjur í tilviki kæranda“.
í öðru máli frá svipuðum tíma reyndi á svipaða leiðréttingu en nú hjá
félaginu, sbr. rskn. nr. 146/1981 (Úrt. bls. 53).
Um var að ræða sameignarfélag sem lánað hafði félagsmönnum sínum fé án vaxta.
Skattstjóri reiknaði félaginu til tekna vexti af láninu með vísan til 3. mgr. 18. gr. 1. nr.
68/1971 (sbr. nú 1. mgr. 58. gr.). Félagið skýrði lánin þannig að um væri að ræða
greiðslur til eigenda upp í eignarhlut þeirra í félaginu vegna fyrirhugaðra slita þess.
Ríkisskattanefnd taldi eins og málið lá fyrir ekki sýnt að heimild hefði verið til
þeirrar teknahækkunar sem skattstjóri gerði félaginu.
í yskn. nr. 866/199330 var um að ræða vaxtalaust lán til aðalhluthafa.
28 Skv. 104. gr. 1. nr. 2/1995 um hlutafélög er hlutafélagi ekki heimilt að veita hluthöfum, stjóm-
armönnum eða framkvæmdastjórum þess lán, nema um venjuleg viðskiptalán sé að ræða. Þetta
bann gildir ekki um lán eða framlag dótturfélags til móðurfélags og verður ekki beitt um inn-
lánsstofnanir eða aðrar fjármálastofnanir.
29 Meðan heimilt var að mynda skattalegan varasjóð hjá félögum var oft ágreiningur um það hvort
lán frá hlutafélagi til hluthafa fælu í sér varasjóðsbrot, sbr. t.d. rskn. nr. 275/1980 (Úrt. bls. 43),
byggingarvöruverslun hf. og lán til hluthafa, sbr. ennfremur rskn. nr. 117/1984 (Úrt. bls. 194), lán
til hluthafa varasjóðsbrot.
30 Sbr. Ásmundur G. Vilhjálmsson: Skattur á fjármagnstekjur og eignir. 1999, bls. 101. Ásmund-
ur virðist gera ráð fyrir því að þrátt fyrir þessa úrskurði séu „vildarlán" hluthafa ekki undanþegin
skatti.
91