Tímarit lögfræðinga - 01.09.2000, Blaðsíða 68

11. gr. Heimilt er að semja um hæð dráttarvaxta enda sé það gert með þeim hætti að
samið sé um tiltekna prósentu sem álag á þá dráttarvexti sem leiða af 10. gr. eins og
þeir eru á hverjum tíma.
Aðrir samningar um hærri dráttarvexti en leiða af 10. gr. eru ógildir.
Með þessu yrði veitt heimild til að semja um hærri dráttarvexti en leiða af
10. gr. en aðferðin lögbundin. Er í sjálfu sér vart hægt að amast við slíku,
einkum þegar litið er til þess, að röksemdimar, sem að baki búa, miða að því að
tryggja samræmi í framkvæmd og að ekki þurfi að tilgreina vaxtahæð á hverj-
um tíma í kröfugerð í dómsmálum.
4.3 Reglur um ákvörðun á hæð dráttarvaxta á peningakröfur í erlendri
mynt
Dráttarvextir á löglegar peningakröfur í erlendri mynt eru ákveðnir sem
ársvextir með svipaðri aðferð og dráttarvextir á peningakröfur í innlendri mynt,
en miðað er þó við meðalvexti á viðkomandi gjaldmiðil á innlendum gjald-
eyrisreikningum. Ef um er að ræða gjaldmiðil, sem ekki er kostur á að eiga á
innlendum gjaldeyrisreikningum, á að miða við vexti af almennum óbundnum
sparisjóðsreikningum í hlutaðeigandi landi samkvæmt upplýsingum Seðla-
banka Islands.
I auglýsingum Seðlabanka Islands um dráttarvexti á peningakröfur má sjá,
að heimilt er að eiga gjaldeyrisreikninga í þrettán erlendum myntum (þ.á m.
SDR og Evru) og eru dráttarvextir á þessar peningakröfur (í september 2000)
frá 5,1% á ári (japönsk yen) til 9,6% (Bandaríkjadollarar). í athugasemdum
með frumvarpi til vaxtalaga er ekki að finna skýringar á því, hvers vegna
grundvöllur útreiknings dráttarvaxta á peningakröfur í erlendri mynt eru vextir
á innlendum gjaldeyrisreikningum en ekki einhver önnur, sem leitt hefði til
hærri dráttarvaxta. Þar er heldur ekki að finna skýringar á því hvers vegna
önnur regla er látin gilda um dráttarvexti á peningakröfur í erlendri mynt en
íslenzkri. Skýringar á hinum mismunandi reglum og því að dráttarvextir á
peningakröfur í erlendri mynt eru svo lágir, sem raun ber vitni, eru sögulegar.
Aratugum saman fyrir gildistöku vaxtalaga hafði íslenzka krónan rýmað í verði
gagnvart flestum erlendum gjaldmiðlum einkum vegna stöðugra gengisfellinga.
Má minna á, að rétt þótti að taka tvö núll aftan af íslenzku krónunni hinn 1.
janúar 1981, sbr. lög nr. 35/1979, um breytt verðgildi íslenzks gjaldmiðils.
Fullyrða má, að almennt hafi verið litið á það sem eins konar verðtryggingu
peningakrafna, ef þær voru í erlendri mynt. Má sjá þetta viðhorf koma fram í
ýmsum dómum Hæstaréttar, þótt vaxtaákvarðanir dóma sýnist ekki hafa verið
á því reistar, sjá t.d. H 1979 1142 (sératkvæði bls. 1144-1145) og H 1980 1329
(málsástæður stefnda í Hæstarétti, bls. 1334). Þessi staða, sé hún talin fullnægj-
andi grundvöllur, er ekki lengur fyrir hendi og hefur ekki verið á síðustu árum.
A allra síðustu árum hefur íslenzka krónan reyndar styrkzt miðað við myntir
136