Tímarit lögfræðinga - 01.09.2000, Blaðsíða 63

sannfærandi og verður að telja að hann geti átt við um skaðabótakröfur almennt,
því hinn bótaskyldi getur ávaxtað það fé, sem hann á síðar að greiða í skaða-
bætur, um 4,5% á ári. Þetta ætti t.d. að eiga við um vátryggingarfélög, sem taka
frá fé vegna tilkynntra tjóna og ávaxta í bótasjóðum sínum. Er því margt, sem
mælir með að samræma vaxtahæð samkvæmt 7. gr. vaxtalaga við vaxtahæð
samkvæmt 16. gr. skaðabótalaga, eins og þeirri grein var breytt með lögum nr.
42/1999. Til viðbótar koma svo röksemdir um, að heppilegt sé að hafa sam-
ræmdar reglur að þessu leyti. Huga verður líka að því, hvort heimila eigi
höfuðstólsfærslu vaxta samkvæmt 7. gr. til samræmis við framangreinda af-
stöðu í lögskýringargögnum, sem tengjast 16. gr. skaðabótalaga.
3.3 Á að vera unnt að dæma vexti samkvæmt 7. gr. án þess að vaxtahæð
sé tilgreind í stefnu?
í 80. gr. laga nr. 91/1991, um meðferð einkamála, eru fyrirmæli um hvað þarf
að koma fram í stefnu. Þar segir m.a. svo:
í stefnu skal greina svo glöggt sem verða má:
a....
d. dómkröfur stefnanda, svo sem fjárhæð kröfu í krónum, bætur fyrir tiltekið
skaðaverk án fjárhæðar ef enn er óvíst um hana, vexti ef því er að skipta, viður-
kenningu á tilteknum réttindum, ákvörðun á eða lausn undan tiltekinni skyldu,
refsingu fyrir tilgreind orð eða athafnir, ómerkingu ummæla, málskostnað o.s.frv. ...
Þetta ákvæði hefur verið skýrt svo, að vextir eða dráttarvextir verði ekki
dæmdir, nema hæð þeirra sé tilgreind í stefnu, sbr. H 1983 2200.10 Enda um
tvenns konar dráttarvexti að ræða á þessum tíma. Fyrir gildistöku vaxtalaga var
í samræmi við þetta tíðkað í kröfugerð um vexti að tilgreina vaxtafót fyrir h' ert
tímabil og urðu oft úr því langar vaxtaupptalningar. Eftir gildistöku vaxtfdaga
varð strax það hagræði, að dráttarvextir urðu aðeins þeir, sem tilteknir voru í III.
kafla laganna, annars vegar á peningakröfur í íslenzkum gjaldmiðli, sbr. 10. gr.,
og hins vegar í erlendum gjaldmiðli, sbr. 11. gr. Við þessar aðstæður voru
forsendur til þess að setja reglu um heimild til að dæma dráttarvexti (frá þeim
tíma er mál telst höfðað) með tilvísun til reglna III. kafla vaxtalaga, án þess að
tilgreina vaxtafót, sbr. 14. gr. vaxtalaga. Síðar, þ.e. með lögum nr. 67/1989, var
svo 14. gr. breytt á þann veg, að bætt var við 2. mgr. þar sem tekið var fram, að
félli krafa í gjalddaga eftir gildistöku vaxtalaga mátti gera kröfu um dráttarvexti
frá gjalddaga án þess að tilgreina vaxtafót. Mikið hagræði felst í þessu.
Ekki hafa verið forsendur til þess að setja sambærilega reglu um almenna
vexti, enda hefur verið heimilt að semja um hæð þeirra og slrkir samningar
verið með ýmsum hætti, auk þess sem kröfumar hafa oft samtímis verið
verðtryggðar. Dómstólar hafa ekki talið sér heimilt að slaka á fyrri framkvæmd
10 Sjá og Markús Sigurbjörnsson: Einkaraálaréttarfar, bls. 196-197.
131