Tímarit lögfræðinga - 01.09.2000, Blaðsíða 16

Danmörk fékk sína armslengdarreglu í skattalög á árinu 1960, sbr. kafli 6.1
hér á eftir, og var við þá innleiðingu höfð hliðsjón af þeirri undirbúningsvinnu
sem þá fór fram á vegum OECD í tengslum við 9. grein samningsfyrirmyndar
OECD um skattamál. Það er því ómaksins vert að leita fyrirmyndar íslensku
armslengdarreglunnar í nefndri 9. grein. I því sambandi er fróðlegt að bera
samningstexta frá svipuðum tíma og íslenska reglan var innleidd við þann texta
sem samþykktur var á Alþingi með lögum nr. 30/1970. Hér á eftir fer texti 2.
mgr. 9. gr. tvísköttunarsamningsins við Þýskaland frá 1971, sbr. auglýsingu nr.
13/1971:
Ef fyrirtæki semja eða ákveða skilmála um innbyrðis samband sitt á viðskipta- eða
fjármálasviðinu, sem eru frábrugðnir því, sem væri, ef fyrirtækin væru hvort öðru
óháð, má allur hagnaður, sem án þessara skilmála hefði runnið til annars fyrir-
tækisins, en rennur ekki til þess vegna skilmálanna, teljast sem hagnaður þess
fyrirtækis og skattleggjast samkvæmt því.
Textinn er efnislega samhljóða 3. mgr. 18. gr. 1. nr. 90/1965 um tekjuskatt og
eignarskatt eins og honum var breytt með 15. gr. laga nr. 30/1971, sbr. hér að
framan. íslenski lagatextinn er þó skv. orðan sinni rýmri að því leyti að hann
nær bæði til einstaklinga og fyrirtækja, en þrengri að því leyti að munurinn á
samningskjörunum verður að vera verulegur.17 Uppruni 1. mgr. 58. gr. tskl. ætti
því að vera ótvíræður. í 1. mgr. 58. greinar er því að finna almenna milliverðs-
reglu byggða á aþjóðlega viðurkenndum armslengdarsjónarmiðum.
1.6 2. mgr. 58. gr.
Nauðsynlegt er að víkja aðeins að ákvæðum 2. mgr. 58. gr. tskl., en nokkur
óvissa virðist um uppruna og hlutverk þeirra.18 2. mgr. 58. gr. hjóðar svo:
Kaupi skattaðili eign á óeðlilega háu verði eða selji eign á óeðlilega lágu verði geta
skattyfirvöld metið hvað telja skuli eðlilegt kaup- eða söluverð. Mismun kaupverðs
eða söluverðs annars vegar og matsverðs hins vegar skal telja til skattskyldra tekna
hjá þeim aðila sem slíkra viðskipta nýtur.
í C-lið 1. mgr. 9. gr. 1. nr. 68/1971 um tekjuskatt og eignarskatt var að finna
ákvæði er fjölluðu unt ráðstöfun á varasjóði félaga. Þar var það m.a. talin ráð-
stöfun á fé varasjóðs ef félagið varði eignum sínum m.a. með eftirgreindum
hætti:
Kaupir eign óeðlilega háu verði að dómi skattyfirvalda. Skal þá meta hvaða verð geti
talist hæfilegt. Mismun hins raunverulega kaupverðs og matsverðs telst ráðstafað úr
varasjóði og úthlutun arðs úr félaginu, ef keypt hefur verið af hluthafa.
17 Sjá nánar kafla 4.1 hér á eftir.
18 Sjá Ásmundur G. Vilhjálmsson: Skattur á fjármagnstekjur og eignir. 1999, bls. 219. Ásmundur
telur að í 2. mgr. 58. gr. sé að finna armslengdarregluna sjálfa.
84