Árbók Háskóla Íslands

Ukioqatigiit

Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1929, Qupperneq 63

Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1929, Qupperneq 63
63 er mannsandinn hefir verið að velta fjrrir sér frá upphafi vega sinna og reynt að leysa úr á margan hátt, bæði á trúarlega og heimspekilega vísu. En engin af þeim úrlausn- um hefir nægt honum nema um stundarsakir, og þvi fóru visindin að reyna að svara þessari spurningu á sína visu, skömmu eftir að þau voru orðin til. Það voru ekki liðin nema 5 ár frá því, er Newton hafði gefið út Principia, þá er Bentley vinur hans reit honum bréf og spurði hann, hvort »hið nýfundna aðdráttarafl« myndi ekki geta skýrt samdrátt efnisins víðsvegar um himingeim- inn, og Newton svaraði með bréfi því, er um getui héi á undan (í I, 6.), að ef efninu væri dreift jafnt um ótakmark- aðan geiminn, gæti það aldrei safnazt saman i eina hvirf- ingu, en sumt myndi safnast fyrir i eina heild og sumt í aðra og mynda þannig óendanlega margar hvirfingar, óra- langt hverja frá annari, um hinn ótakmarkaða geim. Pannig hefðu bæði sólin og fastastjörnurnar getað orðið til, að því tilskildu, að efnið hefði verið lýsandi. Nákvæmur stærðfræðilegur útreikningur, sem Sir James Jeans, ritari Vísindafélagsins brezka um mörg ár, tókst á hendur nú upp úr síðustu aldamótuni, staðfesti ekki aðeins þessa tilgátu Newtons í öllum aðaldráttum, heldur leiddi og i ljós aðferð til þess að reikna út, hve stórar þær efms- hvirfingar yrðu, sem mynduðust undir áhrifum aðdráttar- aflsins. Öllu þessu og ýmsu fleiru hefir hann lýst í hinu mikla og merkilega verki sínu: Asironomp and Cosmogony, Cambr. 1929.1) 3. r>yriIt»oUur. Ef vér þá hugsum oss efmnu dreift jafnt um geiminn billiónir milna í allar áttir, þarf ekki nema ofurlitla truflun einhversstaðar til þess að raska jafnvæginu og til þess að efnishvirfingar taki að myndast. En hinai stærri efnishvirfingar bera jafnan hinar minni ofurliði, þæi sópa að sér efninu alstaðar að og draga þannig að sér efni- viðinn í stórfellda og víðáttumikla heima. Eftii nokkura tugi árþúsunda er ekkert annað til en þessar miklu efnishvirf- iugar, með feikna bili í milli sín, og verða þær smámsaman að mæðrum mikilla heima á þann hátt, sem hér segir: Fyrst verðum vér þá að hugsa oss ákaflega þunna eim- þoku, sem er hér um bil 10 -30 af þéttleika vatnsins, dreifða um geiminn. Engin efnishvirfing getur haldizt við til lengdar 1) Sbr. Sami: The Universe Around Us, bls. 202 o. s.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158

x

Árbók Háskóla Íslands

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Háskóla Íslands
https://timarit.is/publication/588

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.