Árbók Háskóla Íslands

Årgang

Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1929, Side 83

Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1929, Side 83
83 tilgátu, að skýra mætti geislamagn vorrar eigin sólar með þvi, að loftsteinum rigndi í sífellu niður yfir hana. En ein- faldir útreikningar sýna, að þótt loftsteinum, sem næmu allri efnisfjdld jarðar, rigndi niður yfir sólina, myndi það eldsneyti ekki duga henni nema rétta öld; en nú þykjast menn vita, að sólin hafi skinið um billiónir ára. Til þess að sólin skini um 30 milliónir ára, hefði loftsteinum þurft að rigna svo ákaft niður yfir hana, að það hefði tvöfaldað efnis- fylld hennar. En nú er sólin að minnka, en ekki að stækka, og þvi verður að gefa þá skýringu upp á bátinn. Það geta því ekki verið neinar utanaðkomandi orsakir, er viðhalda geislamagni sólnanna; en hverskonar innri orsakir eru þá hugsanlegar? Árið 1853 kom Helmholtz fram með þá tilgátu, að geisla- magn sólarinnar stafaði af samdrætti hennar sjálfrar. Eitt af útlögum hennar eftir annað hryndi inn í hana, bráðnaði og snerist upp í Ijós og hita, en við það framleiddist slíkl geislamagn, er samsvaraði fallhæð og þyngd jafnmikils massa af loftsteinum, er komið hefðu utanfrá, og þannig hyrfi eilt lagið af öðru inn i sólina, þangað til hún gæti ekki skroppið meira saman. Það fór með þessa tilgátu Helmholtz eins og tilgátu May- ers, að hún stóðst ekki útreikninga. Þegar Lord Ilelvin tók að reikna það út 1862, komst hann að raun um, að sam- dráttur sólar til núverandi stærðar hennar mundi ekki geta miðlað meiri orku en svo, að hún hefði getað lýst með nú- verandi geislamagni sínu um 50 milliónir ára; en jarðfræði- rannsóknir sýndu, að jörðin, dóttir sólar, væri orðin til fyrir minnst 500 milliónum, ef ekki þúsund milliónum ára. Það varð því lika að gefa þessa skýringu á geislamagni sólnanna upp á bátinn, og engin önnur sennileg skýring fannst fyrri en menn tóku að rannsaka hin geislandi efni, geislamagn þeirra og aldur. Af þeim geislandi efnum, sem fundizt hafa í jarðskorp- unni, má reikna út með þvi nær fullkominni vissu, að 1500 milliónir ára muni vera liðnar, síðan jarðskorpan fyrst varð til, og þá er sennilega mun lengra síðan sólin, móðirjarðar, varð til. Ef vér samt sem áður reiknum aldur sólar eftir þessu lágmarki, á hún á þessum tima að hafa stafað frá sér 9 X 1016 erg (orkueiningum) fyrir hvert gramm af efnisfylld sinni.1) 1) Sbr Jeans: Astronomy and Cosmogony, bls. 110.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158

x

Árbók Háskóla Íslands

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Háskóla Íslands
https://timarit.is/publication/588

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.