Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1929, Blaðsíða 144

144
greint hin hlulfallslegu likindi til þess. að B C eða D komi
fyrir. En einmilt af þvi, að þau verða að tala máli senni-
leikans og likindanna, geta þau ekki sagt fyrir með ákveð-
inni vissu, hvaða ástand komi á efliröðru; þetta viiðist vera
á valdi guðanna, hvaða guðir sem þetta nú annars eru.
Ákveðið dæmi getur skýrt þetta nánar. Eins og menn nú
vita (sbr. II, 12 og 13), leysast eindir af radium og öðrum
geislandi efnum með tíð og tima i pp i b'ý- og helium-eindir,
þannig að radiið minnkar að sama skapi og helium- og blý-
forðinn eykst. En lögmálið, sem stjórnar þessari upplausn
radiisins, er næsta el'tirtektarvert. Radiumforðinn minnkar
nákvæmlega á sama hátt og mannfjöldi, þar sem engar fæð-
ingar ættu sér stað, en ákveðin dánartala ríkli, sem væri sú
sama fyrir hvern einstakling, án nokkurs tillits iil aldurs hans.
Eða lika mundu radium-eindunum fækka alveg eins og
mönnum í herdeild undir skothrið, sem ekki væri beint að
neinu ákveðnu marki. I stuttu máli, það virðist alls ekki
koma til álita, hversu gömul hver einstök radíum-eind er;
hún deyr ekki af þvi, að hún hafi lifað lifi sinu á enda,
heldur fvrir einhvers konar hendingu, af því að slysið hittir
nú hana, en ekki hinar eindirnar.
Vér skulum nú hugsa oss allt þetta í ákveðinni mynd.
Segjum, að hér i herberginu séu 2(100 radíums-eindir. Vís-
indin geta ekki sagt fyrir með ákveðinni vissu, hve margar
þeirra muni lifa að ári liðnu; þau geta aðeins greint frá því,
sem að likindum lætur, að það verði 2000, 1099, 1998 eða
einhver önnur tala. Sennilegast er, að þær verði 1999, þvi
að mest ir líkur eru fyrir þvi, að ein, og aðeins ein, af þess-
um 2000 eindum leysist upp á árinu.
En vér vitum ekki, hvernig eða hversvegna þessi eina eind
er valin úr þessum 2000. 1 fyrstu skyldi maður freislast til
að ætla, að það yrði sú eindin, er yrði fj'rir mestu hnjask-
inu eða hitnaði mest á hinu komanda ári. En þetta getur
ekki verið, þvi ef hnjask eða upphitun gæti baft nokkur
áhrif á þpssa einu eind, ætti að vera unnt að fara eins með
allar hinar 1999 og vér ætlum að geta flýtt fyrir upplausn
radíums með nægilegum þrýstingi og glóðhilun. En eins og
hver eðlisfræðingur veit, þá er þetta ómögulegl; ekkert slikt
hefir nein áhrif á upplausn hinna geislandi efna, og því
getur hann miklu fremur trúað þvi, að það sé hendingin
ein eða »slysadauðinn«, sem berji að dyrum hjá þessari einu
eind og neyði hana til þess að leysast upp, og það var ein-