Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2000, Blaðsíða 120

Rannsóknarverkefni varðandi tengsl papillomaveirna og leghálskrabbameins var
skipulagt og sótt um styrki þar að lútandi í samvinnu við Krabbameinsfélagið.
Mikils er vænst af samvinnu þessara tveggja stofnana og fleiri verkefni ráðgerð í
framtíðinni.
Kjarnsýrumögnun (polymerase chain reaction. PCR) er nýleg aðferð sem notuð er
til greiningar á alls kyns veirum. Frekari þróun prófa. sem byggjast á þessari að-
ferð. var haldið áfram á árinu. Má nefna að gott greiningarpróf fyrir sláturbólu
(orf) var þróað og síðan rannsóknarverkefni upp úr því.
Mótefnamælingar voru með hefðbundnu sniði og skipuðu stóran sess í starfsemi
deildarinnar sem og veiruræktanir, sem oft hafa verið nefndar miðdepill veir-
udeilda, enda upphaf rannsókna á veirum afar oft tengd ræktun þeirra í frumum.
Faraldur iðraveirna. sem einkum greinast með veiruræktunum, gerði vart við sig
á haustmánuðum og stóð út árið 2000 en virtist vera mjög í rénun um áramótin.
Athyglisvert var við þennan faraldur að nær allir sem greindust með þessa iðra-
veirustofna. sem upp komu síðla árs. voru innan við þrítugt sem bendir til ónæm-
is hjá þeim sem eldri eru. Samt sem áður gekk aðalveirustofninn í þessum far-
atdri einnig fyrir 6-7 árum. Væntanlega hefur hann verið takmarkaður og veitt
fremur litla ónæmisvörn á landsvísu.
Auk þess sem kennsla er snar þáttur í starfsemi veirudeildar hélt starfsfólk
hennar fræðslufundi víða um ýmis efni innan greinarinnar.
Yfirtæknir situr í sóttvarnaráði og er formaður nefndar til útrýmingar mænusóttar
á íslandi. Stefnt er að útrýmingu mænusóttar úr heiminum með allsherjarbólu-
setningum innan fárra ára. Bótusetningar gegn mænusótt hértendis virðast í
mjög góðu lagi og gæti ísland verið fordæmi í því sambandi.
Rannsóknastofa
Krabbameinsfélags
íslands í sameinda- og
frumulíffræði
Almennt yfirlit
Árið 2000 var 14. starfsár Rannsóknastofu Krabbameinsfétagsins í sameinda- og
frumulíffræði. Tengsl hennar við Háskóla íslands eru með samningi sem síðast
var endurnýjaður til fimm ára vorið 1996 og rennur því út nú í vor. Samkvæmt
honum eru Helga M. Ögmundsdóttir og Jórunn Erla Eyfjörð hvor um sig í hátfu
dósentsstarfi við tæknadeild og nemendur njóta þjátfunar í verkefnum allt frá 5
eininga verkefnum tit meistara- og doktorsverkefna. Starfslið rannsóknastofunn-
ar var í árslok 10 manns í 8.6 stöðugildum og auk þess einn nemandi í meistara-
námi og aðrir tveir í styttri verkefnum.
Rannsóknir
Verið er að teggja síðust hönd á úrvinnslu stórrar rannsóknar á tengslum milli
ýmissa áhættuþátta. svo sem geistunar og barneignasögu. við p53 stökkbreyting-
ar í brjóstakrabbameinsæxlum. en æxli sem bera slíkar stökkbreytingar eru ill-
vígari en önnur. Þetta verkefni hefur verið kostað í fjögur ár af sérstökum banda-
rískum sjóði til styrktar á rannsóknum á brjóstakrabbameini. Þá er hafin vinna
við stórt verkefni sem sami sjóður styrkir. aftur í fjögur ár. Þessi rannsókn á að
ná til allra núlifandi íslenskra kvenna sem hafa fengið brjóstakrabbamein. ásamt
nánustu ættingja þeirra og viðmiðunarhóps. og er samanlagður fjöldi þátttakenda
áætlaðir um 6000. Markmiðið er að kanna samspil ýmissa umhverfisþátta við arf-
genga áhættu á að fá brjóstakrabbamein og er þar bæði átt við svokölluð brjóst-
akrabbameinsgen. BRCA1 og BRCA2, en einnig ýmis gen sem beinlínis hafa áhrif
á samskipti við umhverfið. svo sem ýmis efnaskiptaenzym. Þetta verkefni tengist
síðan samvinnu við aðrar rannsóknirá brjóstakrabbameini og áhættuþáttum þess
annars vegar undir forystu Ingibjargar Harðardóttur, dósents í lífefnafræði við
læknadeild. og hins vegar stóra krabbameinsverkefninu sem líftæknifyrirtækið
Urður. Verðandi. Skuld er að koma á laggirnar. Árið 2000 fékkst
116