Hugur - 01.01.1992, Síða 82

Hugur - 01.01.1992, Síða 82
80 Eyjólfur Kjalar Emilsson HUGUR nýlegar túlkanir á Descartes eru hugmyndir hans og Plótínosar um tengsl sálar og líkama, furðu keimlíkar. Niðurstaðan er því sú að hugmyndir Descartes um sálina standi í veigamiklum atriðum nær skoðunum fornaldarmanna en því sem nú í dag er kallað cartesísk hugmynd um sálina. Það virðist vera útbreidd skoðun að hugmynd nútímamanna um samband sálar og líkama sé 17. aldar uppfinning sem skrifist að mestu leyti á reikning Descartes. Til dæmis hafa jafn áhrifamiklir hugsuðir og Gilbert Ryle og Richard Rorty viðrað slíkar skoðanir.3 I grein sinni „Why Isn’t the Mind-Body Problem Ancient?" heldur Wallace Matson því fram á svipuðum nótum, að Grikkir hafi ekki ráðið yfir hugtakaforða sem hafi leyft þeim að búa til þetta vandamál.4 Þeir sem aðhyllast þessar skoðanir virðast almennt halda að hugmyndin, sem vandi þessi sé sprottinn af, sé í grundvallaratriðum röng, og að það kunni að hjálpa okkur til að losna úr álögum vandans að sjá að þessi hugmynd er „sérviska“ fremur en sammannleg sannindi. Eg held því ekki fram að hin cartesíska sálarhugmynd sé þegar allt kemur til alls sammannleg sannindi, en niðurstöður mínar ganga gegn þeirri einföldun að ráðgátan um samband sálar og líkama sem samtíma- heimspekingar nefna svo sé tilbúningur Descartes: sum meginatriði hennar eru miklu eldri og önnur er alls ekki að finna hjá Descartes. II Plótínos telur að eining skynjunarinnar - sú staðreynd að ein og sama veran geti bæði heyrt, séð og fundið til í senn - sýni að sálin geti ekki verið neins konar líkami. Þessi skoðun er vaxin upp úr átökum fyrri grískra heimspekinga við einingu skynjunarinnar, einkum Alexanders Afrodísíasar, sem var sporgengill Aristótelesar á 3ðju öld e. Kr. og einn af heldri ritskýrendum hans í fornöld. Við skulum því hyggja lítillega að eldri grískum skoðunum á þessu efni. 3 Sjá Gilbert Ryle, The Concept of Mind (Harmondsworth 1973), kafli I, „Descartes' Myth“, s. 13-25, einnig s. 191; Richard Rorty, Philosophy and the Mirror of Nature (Princeton 1979), lsti kafli, „Invention of the Mind,“ s. 17-69. 4 Sjá Mind, Matter and Metliod: Essays in Philosophy and Science in Honor of Herbert Feigl, ritstjórar Paul Feycrabcnd og Grover Maxwell (Minneapolis 1966), s. 92-102.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124

x

Hugur

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.